Endometrioza – czyli co?
Pisząc najprościej, jest to przewlekła, zapalna choroba polegająca na obecności tkanki wyścielającej macicę (endometrium) w innej lokalizacji niż jama macicy.
Spróbuj to sobie wyobrazić. To trochę tak, jakby krew miesiączkowa wracała do Twojego ciała i przedostawała się do otrzewnej miednicy mniejszej i narządów w niej występujących, na przykład do pęcherza moczowego, jajowodów, jajników czy jelita. Tak! Dokładnie tam! Zaskoczę Cię jeszcze bardziej: błona śluzowa macicy może również się przedostać do płuc, siatkówki oka bądź mózgu! Na samą myśl pewnie przeszły Cię dreszcze.
Leczenie endometriozy, a przede wszystkim zdiagnozowanie endometriozy, jest naprawdę trudne. Badania przeprowadzane w kierunku rozpoznania lub identyfikacji przyczyn powstawania tej przewlekłej choroby jak dotąd nie przyniosły konkretnych danych. Nadal nie wiemy, co stanowi przyczynę endometriozy oraz jak ją wyleczyć. Większość specjalistów za główne źródło jej powstawania uważa zaburzoną gospodarkę hormonalną organizmu. W trakcie wahań hormonalnych towarzyszących cyklowi menstruacyjnemu ogniska endometriozy zachowują się tak, jakby nadal znajdowały się w macicy. Oznacza to, że cyklicznie rosną i się złuszczają, wpływając na intensywność krwawienia, stany zapalne i silne bóle w okolicach podbrzusza.
Dieta przy endometriozie
Dieta w endometriozie to jeden z najistotniejszych elementów jej leczenia, pozwalający zmniejszyć poziom stanu zapalnego oraz poziom estrogenów, odpowiedzialnych za rozwój choroby. Odpowiednio dobrana dieta przeciwzapalna sprawia, że objawy endometriozy stają się mniej dokuczliwe, a osoby na nią cierpiące mogą prowadzić w miarę normalne życie. W przewlekłym leczeniu endometriozy dieta, obok farmakoterapii, stanowi formę uzupełnienia leczenia zabiegowego endometriozy.
Dlaczego powinna to być akurat dieta przeciwzapalna? Ponieważ endometrioza to estrogenozależna choroba zapalna miednicy. Włączenie żywienia obfitującego w bogatą gamę produktów antyoksydacyjnych, kwercetynę czy bioflawonoidy korzystnie wpływa na wyrównanie poziomu estrogenów i zmniejsza ryzyko niepłodności. Dieta tego typu jest odpowiednia zarówno po zabiegu, jak i w trakcie leczenia endometriozy.
Przeczytaj też nasz artykuł o diecie w chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy.
Leczenie endometriozy. Co włączyć do diety?
Jak więc powinna wyglądać dieta przy endometriozie? Co jeść, a czego zdecydowanie unikać? Korzystając z zaleceń Endometriosis Association (Stowarzyszenie Endometriozy z siedzibą w USA) oraz Stanowiska Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczącego diagnostyki i metod leczenia endometriozy, dieta przeciwzapalna w leczeniu endometriozy powinna obfitować w dużą ilość warzyw i owoców.
Niektóre owoce powinny koniecznie znaleźć się w diecie wspomagającej leczenie endometriozy. Są to owoce jagodowe, takie jak pyszne jagody, maliny, borówki, truskawki czy poziomki, dostarczające do organizmu witaminy E i D. Zawierają one antyoksydanty, polifenole i antocyjany, które wzmacniają układ odpornościowy i działają przeciwzapalnie, a także eliminują ból. Owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze, grejpfruty, pomelo, papaje czy cytryny, stanowią bogate źródło witaminy C i beta-kryptoksantyny, dlatego też należy włączyć je do diety, by zmniejszyć dolegliwości i wesprzeć układ immunologiczny.
Warto również sięgać po warzywa, których spożycie działa przeciwzapalnie, takie jak: kalafior, brokuł, brukselka, kapusta (bez względu na odmianę), papryka, pomidor, dynia, marchew, bakłażan, oliwka, szpinak, fasola czy jarmuż. Według Dominiki Gier, doktorki nauk o zdrowiu i dietetyczki medycznej, ich spożycie między innymi usprawnia działanie enzymów detoksykacyjnych o 35%. Nie obawiaj się jeść pozostałych darów natury. To podstawa zdrowego żywienia w każdym wieku, bez względu na nasilenie dolegliwości!
Selen i cynk
Selen i cynk mają wpływ na działanie systemu immunologicznego, który odgrywa dużą rolę przy zmniejszaniu dolegliwości wynikających z endometriozy. Gdzie je znaleźć? Bogate w cynk są pestki dyni, chude mięso i mleko, żółtko, produkty zbożowe pełnoziarniste (takie jak kasze i płatki), orzechy, ryby i owoce morza. W selen obfitują natomiast produkty pełnoziarniste (jak otręby pszenne), ryby (na przykład łosoś, tuńczyk), orzechy (najwięcej selenu posiadają orzechy brazylijskie, już jeden orzech brazylijski pokrywa dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek!), strączki, warzywa kapustne i żółtko. Brzmi pysznie? A dodatkowo łagodzi ból i minimalizuje objawy. Pamiętaj tylko, że siła tkwi w regularności :)
Ale kwas!
Nie doceniamy roli kwasów tłuszczowych w naszej diecie, a tam, gdzie niepłodność lub ryzyko niepłodności, powinny się znaleźć bezwzględnie. Ważne jednak, żeby były to te „dobre” tłuszcze, czyli posiadające kwasy omega-3, które łagodzą ból i objawy endometriozy. Ważnym elementem dietoterapii endometriozy są więc tłuste ryby morskie i owoce morza, w mniejszym stopniu olej lniany, siemię lniane, nasiona chia, orzechy, olej rzepakowy, olej z wiesiołka czy olej z konopi, najlepiej zawierający kwasy omega-3 i omega-6 w proporcji 19% i 59%.
Błonnik i mleko?
Dla osób z endometriozą bardzo cenna jest żywność bogata w błonnik, ponieważ przyspiesza on perystaltykę jelit i zwiększa wydzielanie estrogenów. Ponadto pozwala on zmniejszyć biodostępność tych hormonów, co daje szansę na obniżenie ryzyka endometriozy i leczenie niepłodności. Wprowadź do diety takie produkty, jak kasze, ciemne pieczywo, ciemny ryż oraz owoce i warzywa mające wysoką zawartość błonnika (gruszka, jabłko, banan, awokado, marchew lub burak).
Więcej o niepłodności i endometriozie przeczytasz w naszym artykule tutaj.
Osoby leczące się na endometriozę powinny zadbać także o obecność w diecie… mleka! Badania przeprowadzone w 2011 roku (Trabert, Peters, de Roos i in.) dowiodły, że nabiał spożywany w ilości powyżej dwóch porcji dziennie obniża ryzyko zachorowania na endometriozę. Do diety należy więc wprowadzić jogurty i kefiry, które mają pozytywny wpływ na perystaltykę jelit, a co za tym idzie – minimalizują dolegliwości bólowe ze strony przewodu pokarmowego. Co interesujące, ryzyko endometriozy potwierdzonej laparoskopowo w wieku dorosłym było niższe o 32% u osób, które spożywały ponad 4 porcje produktów mlecznych w okresie dojrzewania, w porównaniu z osobami spożywającymi 1 porcję dziennie tych produktów lub mniej!
Żelazna zasada
Odpowiednia podaż żelaza w diecie to dietetyczny must-have 😊 Osoby chorujące na endometriozę narażone są na obfite krwawienie podczas menstruacji, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia niedokrwistości wynikającej z niedoboru żelaza. To z kolei może powodować zmęczenie. Należy więc jeść – oprócz wcześniej wymienianych warzyw i owoców – szpinak, jajka, fasolę czy ryż brązowy, a także sporą ilość orzechów włoskich.
Jakich produktów unikać?
Negatywne działanie mają przede wszystkim tłuszcze trans, które sieją spustoszenie w organizmie, mają negatywny wpływ na leczenie niepłodności i endometriozy oraz powodują nasilenie jej objawów. Badania wykazały, że ich spożycie wiąże się ze zwiększonym o 48% ryzykiem rozpoznania endometriozy (Missmer, Chavarro, Malspeis i in., 2010). Znajdują się one w produktach przetworzonych z tablicą Mendelejewa w składzie, głównie typu fast food, a także w ciastkach i słonych przekąskach. Należy również unikać oleju palmowego i potraw smażonych.
Konieczna jest też kontrola spożycia mięsa, przede wszystkim mięsa czerwonego. Dlaczego? Duża ilość czerwonego mięsa w diecie pobudza w organizmie produkcję prostaglandyn, co prowadzi do zaostrzenia stanu zapalnego i bólu. Zdrowiej smakować delikatny drób 😊
Warto również unikać alkoholu, cukru oraz produktów sojowych i glutenu, który podrażnia jelita.
Zdrowa dieta w naszych rękach
Leczenie endometriozy trwa całe życie. To absolutnie konieczne, aby dieta chorej osoby obfitowała w witaminy, odpowiednią ilość błonnika, selenu, cynku oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Kluczowe są także warzywa i owoce, których spożycie zmniejsza nasilenie objawów choroby i poprawia samopoczucie. Wykluczyć z diety należy natomiast tłuszcze trans oraz czerwone mięso.
Nie należy rezygnować z takiego sposobu żywienia po laparoskopii. Mogą z niej również korzystać osoby, u których występuje adenomioza. Temat samej choroby, jak i często występująca niepłodność są nie do wyczerpania i koniecznie powinny być poruszane. Jako psycholożka oraz dietetyczka kliniczna chciałabym pomóc każdej_mu z Was, dlatego możecie do mnie pisać po przykładowy jadłospis odpowiedni przy endometriozie. Zdrówka!
Data dodania: 06/08/2022
Data aktualizacji: 16/08/2022
