Sprawdzone źródło

Nasze standardy sprawdzania źródeł

You KNOW to tylko rzetelne informacje oraz aktualne i wiarygodne źródła. Teksty oznaczone jako „SPRAWDZONE ŹRÓDŁO” zostały zweryfikowane przez ekspertkę_a – dzięki temu masz pewność, że czytasz najwyższej jakości treści.

You KNOW

Dieta w chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy

Aktualizacja: 8min.

Choroby tarczycy – coś Ci świta, znasz, chorujesz? A może zmaga się z nią Twoja mama, koleżanka, czy kolega z pracy? Dziś przyjrzymy się diecie w chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy, które stały się plagą ostatniego stulecia!

Choroba Hashimoto i niedoczynność tarczycy – czy są tym samym?

Jako dietetyk często słyszę w gabinecie od pacjentów, że Hashimoto i niedoczynność tarczycy są tym samym. Ale czy na pewno? Jakie produkty są dozwolone przy tych problemach? I czy dieta w obu przypadkach może być taka sama? Aby wytłumaczyć, co oznaczają poszczególne pojęcia, chciałabym najpierw przybliżyć budowę i fizjologię tarczycy, od której wszystko się zaczyna.

Budowa tarczycy

Tarczyca jest niewielkim gruczołem umiejscowionym w okolicach przedniej części szyi. To dlatego wiele osób z chorą tarczycą czuje ucisk w gardle, odczuwa potrzebę popijania kęsów w trakcie jedzenia i męczy się z chrypką.

Wróćmy jednak do samej budowy tarczycy. Często kojarzy się ona z motylem, ponieważ zbudowana jest z dwóch płatów okalających szyję. Podczas analizy badania obrazowego rzeczywiście można dostrzec ułożenie płatów tarczycy w skrzydła motyla. U zdrowej osoby gruczoł ten pozostaje w zasadzie niewidoczny, ponieważ wielkością idealnie wkomponowuje się w przestrzeń pomiędzy tchawicą a krtanią. Trzeba mocno unieść głowę i w tej pozycji przełknąć ślinę, aby zobaczyć jej zarys.

A co, jeśli uwypuklenie gruczołu jest mocno dostrzegalne, na przykład kiedy patrzysz na siebie w lustrze? Wtedy możemy mieć do czynienia z wolem tarczycowym, a na pewno to jeden z objawów chorej tarczycy.

Funkcje tarczycy

Jak już wspomniałam, tarczyca to gruczoł wewnątrzwydzielniczy, czyli inaczej gruczoł produkujący hormony. Do hormonów produkowanych przez tarczycę należą tyroksyna i trijodotyronina. Niby tylko dwa hormony, a mają tak duży wpływ na nasze życie. Tarczyca jest bowiem niezbędna do życia, dobrego (czytaj: satysfakcjonującego) funkcjonowania na co dzień i pilnowania pracy Twojego metabolizmu.

Do głównych funkcji tarczycy należą:

  • kontrola masy ciała,
  • wpływ na rozwój układu nerwowego,
  • termoregulacja,
  • kontrola przemian energetycznych, w tym wpływ na metabolizm węglowodanów i tłuszczów,
  • regulacja pracy wątroby,
  • regulacja zużycia tlenu w całym organizmie,
  • wzrost organizmu i rozwój układu nerwowego w okresie dorastania dziecka.

Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto

Niedoczynność tarczycy – na czym polega?

Niedoczynność tarczycy to stan, w którym ilość hormonów T3 i T4 w wynikach laboratoryjnych spada, przy czym wzrasta poziom TSH. TSH jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową, a dokładniej przez jej przedni płat. Do jego głównych funkcji należy – na zasadzie sprzężenia zwrotnego – wysyłanie impulsu do tarczycy, aby produkowała ona (lub nie) hormony. 

Wzrastające TSH automatycznie zmniejsza syntezę hormonów i spowalnia pracę tarczycy. Krótko mówiąc, dostaje ona sygnał, że może wyhamować. Jeżeli stan ten utrzymuje się przewlekle, w następstwie dochodzi do niedoczynności tarczycy. W niedoczynności tarczycy występują także często niedobór jodu i niedobór żelaza.

Choroba Hashimoto – czy jest tym samym, co niedoczynność?

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto, zwane również chorobą Hashimoto, to najczęstsze schorzenie związane z tym gruczołem oraz jedna z chorób o podłożu autoimmunologicznym. Dodatkowo uważa się ją już za chorobę cywilizacyjną. Wbrew pozorom nie jest synonimem niedoczynności tarczycy. Może stanowić jednak jedną z przyczyn pojawiania się jej niewydolności i hamować syntezę hormonów tarczycy.

Podobnie jak inne choroby autoimmunologiczne, choroba Hashimoto polega na tym, że układ immunologiczny poprzez nadmierną stymulację atakuje własne tkanki, w tym przypadku tkankę tarczycową. Intensywnie wydzielane są cytokiny prozapalne z jednoczesnym zahamowaniem wydzielania cytokin odpowiedzialnych za immunotolerancję. Następnie w trakcie przebiegu choroby Hashimoto dochodzi do zwiększonego włóknienia tkanki.

Nieprawidłowości związane z zapaleniem gruczołu, atakowaniem go przez układ odpornościowy oraz zmianami na powierzchni tkanki, prowadzą do stopniowego upośledzenia jego funkcji, w tym produkcji hormonów tarczycy. Niskie stężenie hormonów tarczycy w organizmie człowieka pobudza przysadkę mózgową do nadmiernej produkcji TSH, co w dłuższej perspektywie czasu może prowadzić do zmniejszenia aktywności tarczycy i ostatecznie do niedoczynności gruczołu. Chorobę Hashimoto potwierdzamy badaniami laboratoryjnymi, oznaczając przeciwciała oraz wykonując USG tarczycy.

Objawy niedoczynności tarczycy i Hashimoto

Niedoczynność tarczycy oraz choroba Hashimoto mają różną etiologię, czyli przyczyny występowania, lecz zbliżają je do siebie… objawy.

Najczęstsze objawy niewydolnej i atakowanej tarczycy to:

  • uczucie podrażnienia gardła, trudności w przełykaniu oraz chrypka,
  • ciągłe zmęczenie, brak energii,
  • słaba tolerancja wysiłku, szybkie męczenie się,
  • obniżona motywacja do podejmowania zadań,
  • nieefektywny sen (trudności z zaśnięciem, częste wybudzanie w nocy, długie budzenie się rano), uczucie zmęczenia po nocy, 
  • potrzeby drzemki, zwłaszcza w drugiej połowie dnia i po jedzeniu,
  • uczucie zimna, marznięcie stóp i dłoni (nawet latem),
  • spowolnienie procesów metabolicznych, zwiększenie masy ciała (mimo stałej diety i braku zmiany nawyków żywieniowych),
  • uczucie opuchnięcia – zwłaszcza twarzy, brzucha i nóg, zbieranie wody w organizmie,
  • wypadanie włosów i łamliwość paznokci, 
  • suchość skóry,
  • gwałtowne zmiany humoru, zwłaszcza w drugiej połowie cyklu menstruacyjnego,
  • obniżony nastrój, aż po stany depresyjne i lękowe (często związane także ze zwiększoną masą ciała),
  • zaburzenia miesiączkowania: nieregularne cykle, nierzadko bezowulacyjne, aż po całkowity zanik miesiączki (w źle lub całkowicie nieleczonych przypadkach),
  • problemy z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem, poronienia,
  • wysoki poziom glukozy i insuliny we krwi,
  • dolegliwości ze strony układu pokarmowego i trawiennego, obniżające wchłanianie składników odżywczych i mogące prowadzić do niedoborów.

Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto

Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy powinno być dostosowane przede wszystkim do rodzaju schorzenia i jego podłoża, a dodatkowo do indywidualnych objawów zgłaszanych przez pacjentkę_ta. Ważne jest też, czy występują inne jednostki chorobowe (na przykład cukrzyca, choroby zapalne jelit czy gruczolaki przysadki), jak prowadzone jest leczenie niedoczynności tarczycy oraz jaki styl życia prowadzi na co dzień dana osoba. Z pewnością dobrze skomponowana dieta stanowi część postępowania terapeutycznego.

Zbilansowana dieta w niedoczynności tarczycy

Dieta w niedoczynności tarczycy powinna być urozmaicona, różnorodna i sezonowa, oparta na dobrej jakości produktach i wykluczająca potrawy wysoko przetworzone. Ponadto warto skupić się na dostarczaniu odpowiedniej ilości składników mineralnych i witamin, a także pamiętać o odpowiedniej obróbce termicznej potraw, ponieważ w niedoczynności tarczycy często mamy do czynienia z nieprawidłową pracą przewodu pokarmowego i niedostatecznym wydzielaniem enzymów trawiennych.

Pewnie nie raz obiło Ci się o uszy, że wiele osób z niedoczynnością tarczycy ma problem z zaparciami? Dzieje się tak, ponieważ niedobór hormonów tarczycy wpływa negatywnie na przemianę materii oraz zmniejsza się regularność wypróżnień. Dlatego w diecie dla osoby chorej na niedoczynność tarczycy powinno się uwzględnić odpowiednią ilość błonnika, najlepiej tego pochodzącego z warzyw i owoców, który wpływa na perystaltykę jelit.

W każdym przypadku, jeśli w diecie pojawia się błonnik pokarmowy, należy pamiętać o wypijaniu minimum dwóch litrów wody dziennie. Niedobór wody w jelitach powoduje niedostateczne napęcznienie włókna i drażnienie błony śluzowej jelita, co objawia się ze strony przewodu pokarmowego wzdęciami i bólami brzucha.

Przeczytaj też nasz artykuł: zespół jelita drażliwego a okres.

Dieta Hashimoto

Odpowiednia dieta w chorobie Hashimoto powinna być przede wszystkim silnie przeciwzapalna oraz wykluczająca produkty pobudzające pracę układu odpornościowego.

Do produktów żywnościowych mogących pobudzać pracę układu immunologicznego, a tym samym nasilać stan zapalny w obrębie tarczycy, należą między innymi: pszenica (czasami także inne zboża zawierające gluten), mleko i produkty mleczne, jaja kurze, orzechy, sezam, rośliny psiankowate, owoce cytrusowe oraz chude mięso drobiowe hodowlane. W diecie osób chorych na Hashimoto nie powinny również znaleźć się produkty bogate w tłuszcze trans. Ich nadmiar nasila stan zapalny w organizmie.

Pamiętaj jednak, że każda osoba inaczej reaguje na poszczególne produkty żywnościowe, dlatego należy brać pod uwagę indywidualne właściwości danego organizmu i preferencje żywieniowe osoby, dla której układamy przykładowy jadłospis.

Składniki niezbędne w niedoczynności tarczycy i Hashimoto 

Wiesz już na pewno, że osoba zmagająca się z chorobami tarczycy powinna unikać restrykcyjnych diet, ważne są regularnie spożywane posiłki z uwzględnieniem w przykładowym jadłospisie świeżych owoców i warzyw. Ale nie zapominaj, że w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto mamy zwykle do czynienia z niedoborem kilku podstawowych składników odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych.

Zachęcam więc do wykonywania regularnych badań diagnostycznych w celu sprawdzenia, czy organizm jest wystarczająco odżywiony. Ma to o tyle duże znaczenie, że dzięki zadbaniu o te substancje w codziennej diecie i planie suplementacji możemy z korzyścią dla naszego zdrowia zmniejszyć liczbę nieprzyjemnych objawów i poprawić funkcjonowanie tarczycy.

O tych substancjach odżywczych powininnaś_powinieneś pamiętać w pierwszej kolejności, jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto:

  • cynk,
  • selen,
  • kwasy tłuszczowe omega 3,
  • witamina D3,
  • jod.

Niedobór cynku a niedoczynność tarczycy

Cynk jest niezwykle ważnym pierwiastkiem, który bierze udział w regulacji podstawowej przemiany materii. Wykazuje działanie przeciwzapalne, jest silnym antyoksydantem. Cynk bierze udział w syntezie hormonu trijodotyroniny i wspiera wątrobę w procesach detoksykacyjnych. Długotrwały niedobór cynku prowadzi do zmniejszenia aktywności pracy tarczycy, spadku konwersji hormonów tarczycy i wzrostu przeciwciał tarczycowych.

Dieta w niedoczynności tarczycy powinna dostarczać odpowiednie dawki cynku, a zawierają go pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby morskie, pestki dyni, nasiona słonecznika i zarodki pszenne.

Orzechy brazylijskie na niedobór selenu

Selen, obok cynku, jest najważniejszym składnikiem mineralnym w walce z chorobą Hashimoto. Bierze on udział w reakcjach enzymatycznych i reakcjach zapalnych, gdzie odgrywa rolę mocnego przeciwutleniacza. Jego niedobór prowadzi do zwiększenia stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego w obrębie tarczycy. Pamiętaj jednak, że równie groźny dla zdrowia co niedobór selenu jest jego nadmiar, a przyjmowany powinien być wyłącznie przy prawidłowym poziomie cynku.

Do produktów bogatych w selen należą przede wszystkim ryby morskie i owoce morza, przetwory mleczne, rośliny strączkowe oraz orzechy brazylijskie.

Kwasy omega-3

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a przede wszystkim kwasy omega-3, mają udowodnione działanie przeciwzapalne. Biorą udział w reakcjach biochemicznych, między innymi zwiększając wrażliwość receptorów dla trijodotyroniny. A dla tych osób, które zmagają się z problemami skórnymi w chorobie Hashimoto, mam dobrą wiadomość: kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają dolegliwości, takie jak suchość skóry, łuszczenie, swędzenie, wypryski i trądzik.

Dobre źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych stanowią ryby, nasiona lnu i dobrej jakości oleje roślinne. Unikaj zbyt dużej ilości orzechów i nasion, zwłaszcza orzechy ziemne są bogatym źródłem kwasów omega-6, które w nadmiarze mogą szkodzić.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D

Na pewno słyszałaś_łeś o wielu prozdrowotnych właściwościach witaminy D, zwanej także witaminą słońca. Ale czy wiesz, że jej suplementacja powinna być obowiązkowo włączona w chorobach tarczycy? Witamina D3 – oprócz tego, że wykazuje silne działanie antyoksydacyjne – dodatkowo zmniejsza nadmierną reakcję układu odpornościowego na własne antygeny, czyli prościej mówiąc, chroni tarczycę przed autoagresją.

Dzienne zapotrzebowanie witaminy D3 powinno być ustalone przez lekarza lub dietetyka klinicznego, ponieważ zmienia się ono w zależności od pory roku, płci, wieku, stylu życia i diety.

Co z tym jodem?

Jod jest niezbędny w syntezie hormonów tarczycy. Zbyt małe dawki jodu w codziennej diecie prowadzą do zmniejszenia syntezy T3 i T4, z jednoczesnym wzrostem TSH, co w konsekwencji może doprowadzić do niedoczynności gruczołu. Dodatkowo mogą pojawiać się zmiany w strukturze tkanki tarczycowej. Równocześnie zbyt duże dawki jodu przyjmowane przez człowieka nasilają stan zapalny w organizmie. Stąd też decyzja o suplementacji jodem nie powinna być podejmowana na własną rękę.

Goitrogeny a Hashimoto

Goitrogeny to substancje zawarte w niektórych pokarmach, które po spożyciu w dużych ilościach mogą ograniczać przyswajanie jodu. Często określane są one jako substancje wolotwórcze. Należą do nich przede wszystkim nasiona roślin strączkowych i warzywa kapustne. Substancje wolotwórcze wpływają negatywnie na wchłanianie jodu. Mimo że w diecie podaż jodu jest wysoka, to zawartość goitrogenów wpływa na jego niedobór.

  • Anatomia tarczycy, http://www.wnt.com.pl/anatomia-tarczycy/ [dostęp z dn. 05.08.2021].
  • T. Budlewski, E. Franek, Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy, „Choroby Serca i Naczyń” 2009, t. 6, nr 1, s. 37-41.
  • E. Czerwińska, E. Marcinowska-Suchowierska, Interpretacja badań tyreologicznych w praktyce lekarza rodzinnego, „Postępy Nauk Medycznych” 2007, nr 4, s. 139-143.
  • I. Florczyk, M. Florczyk, R. Junik, Dieta bezglutenowa a choroba Hashimoto – obecny stan wiedzy, „Forum Zaburzeń Metabolicznych ” 2018, t. 9, nr 4, s. 152-159.
  • A. Janczy, S. Małgorzewicz, Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2015, t. 6, nr 3, s. 112-117.
  • J. Karpińska, B. Kryszałowicz, A. Błachowicz, E. Franek, Pierwotne, wtórne i jatrogenne zaburzenia czynności tarczycy, „Choroby Serca i Naczyń” 2007, t. 4, nr 1, s. 48-53.
  • K. Lachowicz, M. Stachoń, E. Pałkowska-Goździk, E. Lange, Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto, „Kosmos” 2019, nr 68, z. 2, s. 201-214. 
  • K. Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2017, t. 8, nr 4, s. 155-160.
  • A. Stangierski, Związek między funkcją tarczycy, składem ciała, poziomem ghreliny i łaknieniem, Poznań 2013.
  • K. Szwajkosz, A. Wawryniuk, K. Sawicka i in., Niedoczynność tarczycy jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego, „Journal of Education, Health and Sport” 2017, nr 7, z. 5, s. 41-54.
Pokaż Ukryj źródła źródeł

Data dodania: 14/08/2022

Data aktualizacji: 14/08/2022

Autor_ka:

Magda Ciepły

Bestsellery

Oto nasze bestsellery, które pokochały już tysiące klientek_ów. Wypróbuj pielęgnujący olejek intymny albo naturalny żel intymny na bazie wody dla superpoślizgu. Buszuj i zakochuj się!

Zobacz produkty
  • Kuracja złuszczająca Your REVIVAL z trzema kwasami

    Kuracja złuszczająca Your REVIVAL z trzema kwasami

    Unikalny produkt 2 w 1: do twarzy i ciała

    OD 70,81 ZŁ 101,16 ZŁ
    OD 70,81 ZŁ 101,16 ZŁ

    Bestseller

  • Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

    Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

    3 kroki do gładkiej i odżywionej skóry

    OD 124,95 ZŁ
    OD 124,95 ZŁ

    Bestseller

  • Olejek intymny

    Olejek intymny

    Koi podrażnienia, zapobiega krostkom (polecany przez @pani_fizjotrener)

    OD 42,49 ZŁ
    OD 42,49 ZŁ

    Bestseller

  • Delikatny dezodorant pod pachy i biust

    Delikatny dezodorant pod pachy i biust

    Dla wrażliwej skóry, 0% alkoholu, aluminium i sody oczyszczonej

    OD 38,24 ZŁ
    OD 38,24 ZŁ

    Bestseller

  • Podpaski nowej generacji

    Podpaski nowej generacji

    100% bawełny organicznej, w wersji na dzień lub na noc

    OD 16,14 ZŁ
    OD 16,14 ZŁ

    Bestseller

  • Płyn do higieny intymnej

    Płyn do higieny intymnej

    Skutecznie myje, koi i reguluje poziom pH

    OD 16,99 ZŁ
    OD 16,99 ZŁ

    Bestseller

  • Naturalny olejek do ust z efektem glow

    Naturalny olejek do ust z efektem glow

    „No makeup” makeup z pięknym efektem tafli na ustach

    OD 21,24 ZŁ
    OD 21,24 ZŁ

    Bestseller

  • Chusteczki do higieny intymnej

    Chusteczki do higieny intymnej

    Delikatne, spłukiwalne, z kojącym pantenolem

    OD 11,39 ZŁ
    OD 11,39 ZŁ

    Bestseller

  • Krem do golenia

    Krem do golenia

    Łagodzi podrażnienia, daje superpoślizg

    OD 41,65 ZŁ
    OD 41,65 ZŁ

    Bestseller

  • Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

    Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

    23 składniki aktywne, poprawa cery już w 21 dni

    OD 127,50 ZŁ
    OD 127,50 ZŁ

    Bestseller

  • Tampony

    Tampony

    100% bawełny organicznej w wersji mini, regular lub super

    OD 16,99 ZŁ
    OD 16,99 ZŁ

    Bestseller

  • Żel intymny

    Żel intymny

    Bogate nawilżenie, większa frajda z seksu (polecany przez @pani_fizjotrener)

    OD 46,33 ZŁ
    OD 46,33 ZŁ

    Bestseller

  • Peeling do okolic intymnych

    Peeling do okolic intymnych

    Powiedz „pa, pa” czerwonym krostkom

    OD 50,15 ZŁ
    OD 50,15 ZŁ

    Bestseller

  • Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

    Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

    Wegańskie formuły na wrastające włoski, podrażnienia i krostki

    OD 82,62 ZŁ
    OD 82,62 ZŁ

    Bestseller

  • Kojące serum do twarzy Your REPAIR z witaminą C

    Kojące serum do twarzy Your REPAIR z witaminą C

    Regeneracja, antyoksydacja i rozświetlenie cery

    OD 84,99 ZŁ
    OD 84,99 ZŁ

    Bestseller

  • Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

    Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

    Łagodne złuszczanie i regeneracja cery

    OD 168,64 ZŁ
    OD 168,64 ZŁ

    Bestseller

Zobacz produkty