Częste oddawanie moczu – co je powoduje?

Ile razy na dzień oddaje się mocz?

Częstotliwość oddawania moczu zależy od pojemności pęcherza, ilości spożywanych płynów, a także ewentualnych chorób i schorzeń.

Pojemność pęcherza moczowego dorosłej osoby wynosi standardowo od 350 do 400 mililitrów. Za prawidłowe uznaje się oddawanie 1,5 litra moczu dziennie przy przyjmowaniu około 2,5 litrów wody z płynów, pokarmu oraz wody oksydacyjnej. Oczywiście podane wartości są uśrednione. Częstotliwość oddawania moczu zależy od indywidualnych uwarunkowań fizjologicznych, objętości przyjmowanych płynów czy temperatury otoczenia. Przyjęło się, że wskazaniem do wizyty u lekarza jest potrzeba oddania moczu więcej niż 8 razy w ciągu jednego dnia.

Co to jest częstomocz?

Częstomocz to zaburzenie charakteryzujące się zbyt częstym oddawaniem moczu (częściej niż 8 razy w ciągu doby). Towarzyszą temu często:

• dysuria – trudności w oddawaniu moczu,
• stranguria – uczucie palenia w cewce moczowej,
• pollakisuria – częste lub ciągłe parcie na mocz.

Wyróżniamy też:

• oligurię – inaczej skąpomocz, czyli oddawanie zbyt małych ilości moczu w ciągu doby (mniej niż 500 mililitrów / < 70 mililitrów na każde 10 kilogramów masy ciała); z kolei bezmocz to stan, kiedy oddawane jest mniej niż 100 mililitrów moczu w ciągu doby;
• poliurię – czyli wielomocz; wydalanie dużych ilości moczu (powyżej 2,5 litra w ciągu doby).

Częste oddawanie moczu w nocy

Nykturia, czyli wzmożone oddawanie moczu (więcej niż jeden raz) w ciągu nocy, podobnie jak wspomniane wcześniej zaburzenia, nie są chorobami, a objawami. Nykturia towarzyszy wielu schorzeniom układu moczowego, zaburzeniom metabolicznym lub po prostu jest konsekwencją spożycia większej ilości płynów przed snem.

Przeczytaj też nasz inny artykuł: sikanie pod prysznicem – nie olewaj ekologii!.

Przyczyny częstego oddawania moczu

Częste oddawanie moczu nie zawsze wynika z zaburzeń pracy układu moczowego – poniżej przedstawiamy najczęstsze przyczyny częstomoczu.

Spożywanie dużej ilości płynów

Zwiększona objętość przyjmowanych płynów naturalnie skutkuje potrzebą częstszych wizyt w toalecie. Samo zapotrzebowanie jest kwestią indywidualną, podobnie jak efektywność pracy nerek. Mogą one przefiltrować nawet 150 litrów płynów na dobę! Przyjęcie ich zbyt dużo (czyli tyle, ile nerki nie zdążą oczyścić) może zaburzyć funkcjonowanie organizmu i spowodować gromadzenie się nadmiernej ilości wody w krwioobiegu. Pamiętajcie: złoty środek! Okazuje się, że ze wszystkim da się przesadzić.

Zmniejszona pojemność pęcherza moczowego

Zakażenia układu moczowego, różnego rodzaju urazy, choroby rdzenia kręgowego – lista potencjalnych przyczyn zaburzeń funkcjonowania pęcherza jest długa. Niewielka pojemność pęcherza może prowadzić do częstszych wizyt w toalecie i częstszego oddawania moczu w niewielkich ilościach.

Przyjmowanie niektórych leków

Częste oddawanie moczu może być skutkiem przyjmowania leków na wybrane choroby. Należą do nich specyfiki przeznaczone dla osób zmagających się między innymi z chorobami układu krążenia. Mogą wpłynąć one zarówno na częstotliwość oddawania moczu, jak i jego ilość.

Zespół pęcherza nadreaktywnego

Pęcherz nadreaktywny (potocznie) to zespół objawów mogących wynikać z:

• nieprawidłowej pracy nerwów odpowiedzialnych za funkcjonowanie układu moczowego,
• zaburzeń czynności skurczowej mięśnia wypieracza pęcherza i jego nadwrażliwości na bodźce,
• problemów o podłożu psychosomatycznym (na przykład depresji, nerwicy lękowej),
• nawracających zapaleń dróg moczowych.

Objawy choroby to między innymi:

• częste oddawanie moczu,
• nykturia,
• parcie na pęcherz moczowy,
• nietrzymanie moczu.

Przyczyną występowania objawów nadreaktywności pęcherza moczowego są zaburzenia neurologiczne. Schorzenie może być także związane z obecnością innych chorób przewlekłych (takich jak cukrzyca czy choroba Parkinsona). Symptomy mogą się wzmagać wraz z wiekiem. U osób z prostatą zespół pęcherza nadreaktywnego często związany jest z symultanicznym przerostem gruczołu krokowego.

Kamica moczowa

Choroba ta polega na odkładaniu się kamieni, utworzonych z przefiltrowanych przez nerki minerałów. Złogi powstające w drogach moczowych, oprócz parcia i częstego oddawania moczu, powodują tak zwaną kolkę nerkową – silny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący do spojenia łonowego i wewnętrznej powierzchni uda.

Choroby układu moczowego

• Zakażenie układu moczowego (na przykład zapalenie pęcherza moczowego) – częściej dotyczy osób z macicami ze względu na niewielką odległość od ujścia pochwy do cewki moczowej – drobnoustroje mają większą możliwość przedostania się w głąb dróg moczowych. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwbakteryjnych – nie należy samodzielnie rezygnować z przyjmowania preparatu po ustąpieniu objawów, a stosować się do zaleceń lekarza. Niewłaściwa farmakoterapia może prowadzić do oporności na leki i nawracających infekcji.
• Wrodzone wady nerek (i innych elementów układu) – jedną z możliwych przyczyn ich powstawania są czynniki genetyczne. W przypadku nerek mogą one dotyczyć ich liczby, ułożenia czy kształtu. Zdarzają się również wrodzone wady moczowodów czy cewki moczowej. Główny objaw tego typu problemów stanowią częste zakażenia układu, wynikające z niewydolności nerek i utrudnionego wydalania moczu. Stąd częste oddawanie moczu w małych ilościach, któremu towarzyszy ból, krwiomocz czy gorączka. Przewlekłe problemy wywołane przez te wady mogą znacznie pogorszyć jakość życia i wymagają chirurgicznej korekcji celem przywrócenia drożności dróg moczowych, a niekiedy usunięcia nerki.
• Nowotwór pęcherza moczowego – rozpoznanie w większości przypadków dotyczy mężczyzn (u kobiet notuje się 3 razy mniejszą liczbę zachorowań). Pierwszy najczęstszy objaw stanowi krwiomocz, nierzadko bezbolesny, oraz LUTS (ang. lower urinary tract symptoms; czyli cały zespół dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych). W przypadku wystąpienia innych objawów dyzurycznych (częstomoczu, problemów z mikcją) niezbędna jest szybka diagnostyka i wykluczenie innych potencjalnych przyczyn problemu. Ten typ nowotworu bardzo często rozwija się podstępnie i przez długi czas bezobjawowo. Leczenie zależy od stopnia rozwoju choroby.

Schorzenia gruczołu krokowego

U mężczyzn zbyt częste oddawanie moczu może być wywołane przez:

• Przerost prostaty – nawet łagodny rozrost stercza może powodować ucisk cewki moczowej i przerost wypieracza pęcherza. Zwiększa to częstotliwość oddawania moczu. U chorych często obserwuje się problemy z rozpoczęciem mikcji i zaleganie moczu. Łagodny przerost prostaty występuje u prawie wszystkich starzejących się osób z prostatą (u około 50% do 60 roku życia i u około 90% do 85 roku życia).

Do rozpoznania łagodnego przerostu prostaty nie są potrzebne badania poziomu PSA oraz fPSA (antygenów gruczołu krokowego), niemniej powinny one zostać oznaczone u każdej osoby z prostatą (raz między 40 a 50 rokiem życia, a po pięćdziesiątce – raz na rok). Takie badanie może zlecić lekarz rodzinny.

• Nowotwór gruczołu krokowego – najczęściej rozpoznawany nowotwór złośliwy u osób z prostatą w Polsce. Całodobowy częstomocz (nasilony w nocy) to jeden z pierwszych objawów choroby. Częste oddawanie moczu w tym przypadku znacznie zaburza normalne funkcjonowanie, uniemożliwiając na przykład spokojny, kilkugodzinny sen, co z kolei wpływa negatywnie na samopoczucie i zdrowie psychiczne. Rak prostaty rozwija się bardzo powoli, dlatego pojawienie się jego symptomów może świadczyć o dalszym stadium nowotworu, które bezwzględnie wymaga wszczęcia specjalistycznego leczenia. Rak stercza występuje przeważnie u osób po 50. roku życia.

Więcej o prostacie dowiesz się z naszego artykułu: Prostata – serce między nogami?.

Cukrzyca

Osoby chorujące na cukrzycę nierzadko zmagają się z infekcjami układu moczowego i narządów płciowych.

Cukrzyca często wywołuje u chorych uczucie „pełnego pęcherza”. Dlaczego? Wysoki poziom cukru we krwi skutkuje zwiększoną produkcją moczu, który nerki usiłują rozcieńczyć jak największą ilością wody.

Moczówka prosta centralna

To dolegliwość endokrynologiczna, spowodowana zaburzeniami (lub niedoborem) wydzielania wazopresyny – hormonu regulującego ciśnienie tętnicze oraz gęstość moczu. Osoba chorująca na moczówkę odczuwa nieustanne pragnienie, a spożywanie wzmożonej ilości płynów wywołuje częste oddawanie moczu.

Istnieje także inna odmiana moczówki – nerkowa. Wynika z zaburzonej odpowiedzi cewek nerkowych na działanie wazopresyny. Może być to wywołane defektem genetycznym lub przebytymi chorobami (na przykład odmiedniczkowym zapaleniem nerek).

Częstomocz w ciąży

Częste oddawanie moczu bywa jednym z pierwszych objawów ciąży. Może pojawić się już po kilku pierwszych tygodniach i towarzyszyć nawet do porodu.

Przyczyną częstego oddawania moczu w ciąży jest wzrost macicy, która z czasem uciska na ściany pęcherza moczowego.

Częstomocz u dzieci

Pojemność pęcherza moczowego rośnie wraz z rozwojem organizmu. Dzieci zdecydowanie częściej oddają mocz niż dorośli – nie powinno to więc budzić niepokoju, do momentu, aż częstej mikcji nie towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak:

• ból i pieczenie przy oddawaniu moczu,
• brunatny kolor moczu (może świadczyć o obecności krwi!),
• niewielka ilość wydalanego moczu,
• gorączka i dreszcze.

Powyższe symptomy mogą sugerować zakażenie dróg moczowych. Należy więc niezwłocznie udać się do lekarza i wykonać pełny komplet badań, aby zdemaskować odpowiedzialną za nie bakterię.

Częste oddawanie moczu – leczenie

Jak zmniejszyć częstotliwość oddawania moczu?

Leczenie częstomoczu zależy oczywiście od przyczyny tej dolegliwości. Postawienie celnej diagnozy możliwe jest na podstawie licznych i szczegółowych badań moczu oraz całego organizmu.

Osobom, które cierpią z powodu zaburzeń mikcji (zbyt częste oddawanie moczu, nietrzymanie moczu) często sugeruje się badanie urodynamiczne. Pod tym pojęciem kryje się kontrola wielu funkcji narządów układu moczowego. Badanie polega na wprowadzeniu cewnika przez cewkę moczową do pęcherza oraz balonu manometrycznego przez odbyt – pacjent_ka musi następnie oddać mocz do specjalnego urządzenia mierzącego jego objętość i prędkość wydalania. Poprzez dodatkowe wprowadzenie elektrod igłowych sprawdzana jest praca zwieraczy.

Kluczową rolę odgrywa dbanie o nawodnienie organizmu i spożywanie dużej ilości wody w ciągu dnia.

Polecana jest także żurawina (zarówno w postaci owocu, jak i preparatów zawierających ją w swoim składzie). Poprzez zawartość licznych witamin i minerałów stosowanie jej w formie codziennej suplementacji może korzystnie wpłynąć na funkcjonowanie całego organizmu. Pamiętajmy jednak, że wyciągi czy soki z żurawiny nie są preparatami leczniczymi, a jedynie zdrowym dodatkiem do codziennej diety i farmakoterapii.

Niezwykle ważna jest też higiena intymna – jak moglibyśmy o niej nie wspomnieć! :) Przyczyny infekcji narządów płciowych i układu moczowego mogą leżeć w niewłaściwym dbaniu o ich czystość. Rzecz dotyczy każdej osoby niezależnie od płci.