Menopauza – drugie życie czy przekleństwo?

Zaczynasz odczuwać utrudniające funkcjonowanie dolegliwości fizyczne? A może bliska Ci osoba zmaga się z podobnymi trudnościami? Dobrze trafiłaś_eś! Menopauza Cię nie ominie, jeżeli jesteś osobą miesiączkującą, jednak wiedza o niej na pewno pomoże Ci łagodniej przejść ten okres lub wspomóc bliską Ci osobę. Zazwyczaj boimy się tego, co nieznane – dlatego postaram się krok po kroku przeprowadzić Cię przez każdy etap menopauzy i pokazać, że nie taki diabeł straszny, jak go malują… :)

Menopauza – co to takiego?

Spójrzmy na nią pod względem biologicznym i nieco bardziej teoretycznym. Menopauza przez lekarzy określana jest jako klimakterium, natomiast w użyciu potocznym można się spotkać także ze słowem „przekwitanie”, choć jest to raczej niefortunne sformułowanie. Jakby jej nie nazwać, oznacza jedno – to etap w życiu każdej osoby miesiączkującej, kiedy jajniki przestają produkować hormony, wskutek czego ustaje comiesięczne krwawienie menstruacyjne. O menopauzie mówi się w momencie, gdy od ostatniej miesiączki minęło co najmniej 12 miesięcy. Do tego momentu mogą pojawiać się jeszcze rzadsze, sporadyczne i nieregularne miesiączki, ale o tym nieco później…

Przyczyny menopauzy

Klimakterium to naturalny proces, podczas którego wycisza się aktywność pęcherzykowa jajników. Wówczas w organizmie stopniowo zmienia się stężenie hormonów płciowych – zwiększa się stężenie FSH, czyli hormonu folikulotropowego, i LH, czyli hormonu luteinizującego. W sprzężeniu zwrotnym skutkuje to zmniejszeniem stężenia estrogenów. Te zmiany hormonalne powodują trwałą utratę płodności, cykle są już bezowulacyjne, natomiast krwawienia miesiączkowe stają się coraz bardziej nieregularne. W pewnym momencie pojawia się ostatnia miesiączka, po której kończy się menstruacja. 

W jakim wieku przychodzi klimakterium?

Każdy organizm jest inny, a symptomy u poszczególnych osób występują w odmiennym czasie i w różnym natężeniu. Przemiany hormonalne związane z menopauzą pojawiają się zazwyczaj między 45. a 55. rokiem życia. Czasami zdarza się i tak, że pierwsze objawy przychodzą w młodszym wieku – nawet przed 40. rokiem życia. Wtedy mamy jednak do czynienia ze zjawiskiem, które określa się jako przedwczesna menopauza, czyli zbyt wczesne wygasanie czynności jajników – POI/POF. O niej dowiesz się więcej z tego artykułu. Rozpoczęcie menopauzy to bardzo często cecha dziedziczona. Jeżeli chcesz wiedzieć, w jakim wieku nadejdzie ona u Ciebie – warto spytać o to swoją mamę.

Klimakterium nie przychodzi na szczęście z dnia na dzień. Wszystkie skumulowane ze sobą objawy mogłyby rzeczywiście przynieść złe skutki. Proces ten poprzedzają inne etapy – każdy z nich może trwać nawet do kilku lat. Wyróżnia się premenopauzę, która występuje przed menopauzą i trwa od 4 do 10 lat, oraz perimenopauzę, która zaczyna się od około 3 do 4 lat przed menopauzą i kończy się rok po niej. Głównym etapem jest oczywiście menopauza, czyli ostatnia miesiączka, po której przez następne 12 miesięcy nie pojawia się krwawienie menstruacyjne. Po niej mamy do czynienia z postmenopauzą, czyli etapem następującym po ostatniej miesiączce. Jeżeli jednak w tym okresie pojawi się u Ciebie plamienie – warto udać się do lekarza, ponieważ może to świadczyć o rozroście endometrium lub innych niepokojących schorzeniach.

Czy jest się czego obawiać?

Na pierwszy rzut oka menopauza oznacza ulgę i coś, na co się czekało prawie całe swoje życie. W końcu która_y z nas nie narzeka co miesiąc na okres i PMS? Klimakterium wydaje się więc zakończeniem regularnego cierpienia – szczególnie dla tych osób, które mają wyjątkowo obfite krwawienia i uciążliwe dolegliwości towarzyszące miesiączce. Klimakterium jest jednak niewątpliwie trudnym doświadczeniem – męczące wahania nastroju i gorsze samopoczucie mogą nieco utrudniać życie. 

Menopauza jest więc zazwyczaj demonizowana przez ludzi, ale tak naprawdę to, jak się ją przechodzi, zależy indywidualnie od organizmu. Często okazuje się, że objawy są lekkie, a stres był zupełnie niepotrzebny. Etapowi temu faktycznie towarzyszą określone dolegliwości fizyczne, jednak pamiętajmy, że nie wszystkie muszą wystąpić u każdego. Ponadto różna może być ich intensywność oraz okres trwania – mogą zakończyć się stosunkowo szybko, a mogą także pojawiać się nawet na przestrzeni kilku lat, zarówno przed właściwym okresem menopauzalnym, jak i po nim. 

Uff, jak gorąco – pierwsze objawy menopauzy

Trzeba pamiętać, że każdy organizm jest inny i nie wszystkim będą towarzyszyć te same objawy klimakterium. Tak samo czas ich występowania może być różny – u jednych pierwsze symptomy pojawiają się kilka lat przed menopauzą, u innych dopiero kilka miesięcy przed. Jakie zmiany zachodzą w tym czasie w organizmie?

Pierwsze oznaki klimakterium to między innymi zaburzony cykl menstruacyjny – nieregularne miesiączki i zmiany intensywności krwawienia. Częste są uderzenia gorąca, zlewne poty, pojawiające się w dzień i w nocy i powodujące problemy ze snem, wahania nastroju i wahania wagi. Oprócz tego można doświadczyć szeregu innych objawów menopauzy – zarówno w ciele, jak i w umyśle i stanie emocjonalnym.

Fizyczne objawy w okresie menopauzy

Pierwsze, co można zauważyć gołym okiem i co mogą widzieć inne osoby, są zmiany ciała. Osoby w wieku okołomenopauzalnym zauważają wzrost wagi mimo utrzymywania stałej diety. Skóra staje się bardziej wiotka, przesuszona i wrażliwa na słońce, a włosy wypadają w szybszym tempie.

Istnieje również większe ryzyko zachorowania na osteoporozę, czyli zmniejszenie gęstości kości. Częściej pojawiają się choroby kardiologiczne – między innymi kołatanie serca, wzrost ciśnienia tętniczego i stężenia cholesterolu we krwi. Mogą wystąpić infekcje układu moczowego i nietrzymanie moczu. Dokuczliwe są także zawroty głowy i częstsze zmęczenie.

W układzie rozrodczym, oprócz braku menstruacji, zachodzą też inne przemiany. Zwiększa się ryzyko atrofii pochwy, objawiającej się między innymi suchością i zmianami pH. Skutkiem tego jest spadek libido – seks przez brak nawilżenia pochwy nie sprawia już przyjemności, a często wręcz powoduje ból i podrażnienia. Wszystko to jest skutkiem zmian hormonalnych w organizmie, a dokładniej spadkiem estrogenów. 

Emocjonalne i umysłowe objawy w okresie menopauzy

Oprócz niedogodności fizycznych dobrze jest przygotować się także na te psychiczne. Wspomniane już zmiany hormonalne mogą powodować drażliwość, wahania nastroju i pogorszenie samopoczucia. Ponadto możemy mierzyć się ze zmartwieniami, które są niezależne od procesów hormonalnych – klimakterium zbiega się z czasem, kiedy coraz więcej myślimy o życiu na emeryturze, kiedy dzieci wyprowadzają się z domu i kiedy stoi przed nami wyzwanie poukładania sobie wielu sfer życia na nowo. 

Wszystko to może wydawać się przytłaczające – nagle konfrontujemy się ze starzeniem i nieuchronnymi zmianami w wielu obszarach. Zazwyczaj nie otrzymujemy też wsparcia od społeczeństwa – menopauza najczęściej pozostaje przemilczana, rzadko mamy możliwość wymiany doświadczeń z innymi osobami, wstydliwe wydaje się również rozmawianie na ten temat z bliskimi. Wiele osób martwi się, że w momencie, w którym nie są już zdolne do płodzenia dzieci, stają się mniej wartościowe. Nietrudno jest wówczas o obniżone poczucie własnej atrakcyjności.

Klimakterium a depresja

Coraz częściej mówi się o problemach psychicznych osób doświadczających menopauzy – a zwłaszcza poruszany jest temat depresji. Narażone są na nią szczególnie te osoby, które już wcześniej miały problemy ze zdrowiem psychicznym i leczyły się z powodu zaburzeń depresyjnych. Wszystkie dolegliwości fizyczne, zły nastrój i brak wsparcia od bliskich mogą skutkować pogorszeniem stanu psychicznego.

Badacze z Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach przeanalizowali relacje partnerskie w okresie klimakterium. W badaniu wzięło udział 67 kobiet w przedziale wiekowym 45-55 lat wraz z partnerami. Wyniki wykazały, że mimo objawów menopauzy u badanych kobiet ich partnerzy wciąż uważali je za atrakcyjne. W większości godzili się oni z zachodzącymi zmianami, jednak… nie pomagali w radzeniu sobie z objawami klimakterium. Co więcej, 100% partnerów przyznało, że nie rozmawia ze swoją partnerką na temat menopauzy i nie pomaga jej w tej sytuacji. 

Dlatego tak ważne jest to, aby rozmawiać, dzielić się swoimi rozterkami i wspierać bliskie osoby w czasie tej trudnej drogi. Pamiętajmy też, że menopauzy nie powinno się wstydzić – dotyka ona przecież wszystkich osób menstruujących! Gdy regularnie powraca gorsze samopoczucie, warto udać się do specjalisty, który pomoże przejść przez ten trudny okres, a jeśli będzie taka potrzeba – przepisze odpowiednie leki. 

Objawy menopauzy – jak sobie z nimi radzić?

Do jednych z najbardziej powszechnych objawów klimakterium należą uderzenia gorąca – badania statystyczne dotyczące tej dolegliwości określają, że doświadcza ich od 55% do 75% osób menstruujących. Uderzenia gorąca i nocne poty mogą być bardzo uciążliwe w okresie menopauzy. Jak sobie z nimi radzić? Istnieje kilka sposobów na to, aby złagodzić nie tylko uderzenia gorąca, ale także inne dokuczliwe symptomy menopauzy.

Jednymi z nich jest podejmowanie aktywności fizycznej i utrzymywanie zdrowej, zróżnicowanej diety (więcej o diecie w menopauzie przeczytasz w artykule tutaj). Szczególnie ważne są w tym przypadku stałe pory posiłków, które ponadto powinny być obfite w warzywa i owoce, produkty pełnoziarniste i niskotłuszczowe. Tłuszcze zwierzęce warto zastąpić zdrowymi tłuszczami roślinnymi, takimi jak olej lniany. W okresie menopauzy należy spożywać mniej soli, ponieważ może ona nasilać dolegliwości związane z klimakterium. Dobrze jest również utrzymywać regularną aktywność fizyczną, oczywiście dopasowaną do wieku i predyspozycji ciała. Regularne spacery, basen czy joga doskonale wspomogą osobę w okresie menopauzy i pozwolą utrzymać dobre samopoczucie. 

W przypadku częstych uderzeń gorąca mogą pomóc preparaty ziołowe, które zawierają hormony pochodzenia roślinnego – fitoestrogeny. Znajdują się one między innymi w koniczynie czerwonej i łąkowej, malwie różowej i mniszku pospolitym. Na rynku dostępne są najczęściej w postaci tabletek lub herbatek do picia. 

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ)

Duża część zmian, które zachodzą w ciele w czasie menopauzy, ma wspólne źródło: przemiany związane z gospodarką hormonalną. Z czasem jajniki produkują coraz mniej estrogenu i progesteronu – rozregulowaniu ulegają więc funkcje organizmu, w których mają one swój udział. Część osób decyduje się wówczas na terapię hormonalną, mającą złagodzić nieprzyjemne objawy. 

Metoda HTZ polega na dostarczeniu brakujących hormonów do organizmu, aby wyrównać ich poziom. Ma ona jednak wielu przeciwników, według których terapia jedynie odwleka dolegliwości w czasie, zamiast je zniwelować, oraz zaburza naturalne procesy. Ważne jest, aby dobrać hormonalną terapię zastępczą indywidualnie do każdej_go pacjentki_a oraz aby wyeliminować przeciwwskazania do jej stosowania. Wśród nich znajdują się między innymi aktywna choroba zakrzepowo-zatorowa, choroby nowotworowe (rak sutka, rak endometrium) oraz choroby wątroby. Po HTZ najlepiej sięgnąć po ustaniu miesiączki – wówczas ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych maleje.

Hormonalna terapia zastępcza może przynieść naprawdę pozytywne korzyści. Jeżeli objawy menopauzy są bardzo dokuczliwe, pomoże ona się ich pozbyć, przynajmniej częściowo. Dzięki niej odzyskasz dobre samopoczucie i komfort. Co więcej, tego typu terapia hormonalna może mieć dobry wpływ na poziom lipidów oraz układ sercowo-naczyniowy.

Z pewnością warto poruszyć to zagadnienie podczas konsultacji ze swoim lekarzem. Na podstawie badania poziomu hormonów uzyskamy wyczerpujące informacje na temat potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z HTZ. Rozmowy z lekarzami powinny zresztą stać się regularne – podczas menopauzy należy częściej wykonywać dodatkowe badania krwi oraz odwiedzać lekarza ginekologa. Po ustaniu miesiączki może podwyższyć się ryzyko wystąpienia osteoporozy, dlatego we wskazanym przez lekarza czasie powinno się kontrolować gęstość kości czy przeprowadzać analizę krwi.

Drugie życie

Przyznaję: to wszystko nie wygląda zbyt optymistycznie. Męczące dolegliwości, przemiany ciała i bezpowrotna utrata płodności… Tak naprawdę jednak wiele zależy od podejścia. Rzeczywiście jest to koniec pewnego etapu. Dlaczego jednak nie odwrócić perspektywy i nie potraktować menopauzy jak początku kolejnego rozdziału w naszym życiu? 

Okres klimakterium w większości przypadków oznacza usamodzielnienie się dorosłych dzieci, co przekłada się na większą niezależność rodziców. To czas na podróże, edukację, poszukiwanie nowych pasji. Warto wtedy postawić na samorozwój. Nie zapominajmy, że jest to też okres, kiedy możemy cieszyć się z owoców pracy całego życia – zarówno tych materialnych, jak i duchowych. To odpowiedni moment na to, żeby zadbać o swoją kobiecość i dobry nastrój. Menopauza może wpłynąć pozytywnie na jakość życia seksualnego ze względu na to, że nie trzeba już martwić się ciążą, która w starszym wieku mogłaby być zbyt dużym obciążeniem. 

Ciesz się życiem :)

Czy rzeczywiście jest się czego bać? A przede wszystkim – czy jest sens martwić się na zapas? Niekoniecznie. Ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości podczas menopauzy da się zmniejszyć dzięki odpowiedniej diecie i codziennej dawce ruchu. Zmiana nastawienia psychicznego bywa nieco bardziej skomplikowana, jednak warto podjąć ten trud i spokojnie poddać się temu, co nas czeka. Być może okaże się, że jeszcze nigdy wcześniej życie nie było tak intensywne i piękne. Okres menopauzy przyjmij więc ze spokojem, pamiętając, aby utrzymywać relacje z bliskimi osobami, a także dbać o własny organizm. Traktuj swoje ciało i umysł najlepiej, jak umiesz, i ciesz się życiem!

https://wylecz.to/hormony/menopauza-1392114862/ [dostęp z dn. 28.02.2021]
https://www.allecco.pl/artykuly/menopauza-objawy-postepowanie-leczenie.html [dostęp z dn. 28.02.2021]
https://www.gyncentrum.pl/blog/pl/6-sposobow-na-uderzenia-goraca-w-menopauzie [dostęp z dn. 28.02.2021]
https://www.gyncentrum.pl/blog/pl/menopauza-jak-z-nia-wygrac [dostęp z dn. 28.02.2021]
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/menopauza-klimakterium-objawy-menopauzy-kiedy-zaczyna-sie-menopauza,6236,n,192 [dostęp z dn. 28.02.2021]
https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/46509/33296 [dostęp z dn. 20.03.2021]