Opryszczka narządów płciowych: co musisz o niej wiedzieć?

Czym jest wirus opryszczki narządów płciowych?

Opryszczka narządów płciowych to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób przenoszonych drogą płciową. Wywołuje ją wirus opryszczki (Herpes simplex) typu 2: HSV-2. Wiele osób jest jego nieświadomymi nosicielami i nie doświadcza żadnych objawów klinicznych. Wirus zagnieżdża się on w zwojach nerwowych i może się uaktywnić pod wpływem:

• stresu,
• spadku odporności,
• miesiączki,
• wychłodzenia lub przegrzania organizmu (na przykład podczas opalania),
• wahań hormonalnych (dlatego wirus często uaktywnia się u osób ciężarnych).

Jak można zarazić się opryszczką narządów płciowych?

Do zakażenia opryszczką narządów płciowych najczęściej dochodzi drogą płciową (poprzez stosunek seksualny waginalny, oralny lub analny) z nosicielem wirusa. Wirus wnika do organizmu przez drobne rany błon śluzowych i otarcia, następnie mnoży się w wierzchnich warstwach skóry, wywołując stan zapalny.

Dodatkowo ryzyko zakażenia opryszczką genitaliów zwiększają:

• nieużywanie prezerwatywy podczas stosunku (użycie zabezpieczenia nie wyklucza zakażenia, jednak znacząco zmniejsza jego prawdopodobieństwo),
• osłabienie organizmu,
• obecność w organizmie wirusa Herpes simplex typu 1 (czyli opryszczki wargowej i jamy ustnej); możliwe jest bowiem zakażenie wskutek transmisji wirusa z ust do oczu lub okolicy intymnych.

Opryszczka narządów płciowych – jak przebiega zakażenie? Jakie daje objawy?

Ponieważ nie da się całkowicie wyeliminować wirusa HSV z organizmu, a opryszczka narządów płciowych może być stanem nawracającym, historię choroby dzieli się na:

• Zakażenie pierwotne – czyli pierwsze zachorowanie; zazwyczaj przebiega intensywnie i poza zmianami skórnymi często towarzyszą mu: osłabienie, gorączka, dreszcze, powiększenie węzłów chłonnych (głównie pachwinowych).
• Infekcje wtórne – po wniknięciu wirusa HSV do skóry po raz pierwszy i dolegliwościach związanym z zakażeniem pierwotnym wirus przemieszcza się do neuronów czuciowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa. Tam pozostaje w „uśpieniu”, ale pod wpływem wymienionych wcześniej czynników może dojść do jego reaktywacji – raczej rzadko choroba powraca samoistnie.

Na opryszczkę narządów płciowych mogą cierpieć osoby każdej płci 

W przypadku osób z waginami wirusowe zmiany skórne występują zwykle na wargach sromowych, łechtaczce i przy wejściu do pochwy. Niekiedy jednak opryszczka pojawia się na udach, przy pępku, na szyjce macicy i w okolicy odbytu. Opryszczka pochwy może wywoływać ropno-śluzową wydzielinę. Jeśli pęcherze znajdują się wewnątrz pochwy i nie towarzyszą im żadne niepokojące objawy, zakażenie często pozostaje niezauważone.

U osób z penisami wirus opryszczki zazwyczaj ma łagodniejszy przebieg. Zmiany zwykle powstają na żołędziu i trzonie penisa, rzadziej na pośladkach, udach, kroczu czy odbycie. Przy oddawaniu moczu może im towarzyszyć ból. Za najbardziej agresywną i uciążliwą uznaje się jednak opryszczkę jąder, która jest bardzo bolesna i wymaga długotrwałego leczenia. 

Pierwsze objawy opryszczki narządów płciowych pojawiają się zwykle od 2 do 10 dni od zakażenia. Zazwyczaj są to:

• swędzenie i pieczenie okolic intymnych,
• bolesne pęcherzyki wypełnione płynem w obrębie krocza i narządów płciowych.

Pęcherze rosną i po około 2 tygodniach pękają, tworząc na skórze bolesne owrzodzenia i nadżerki (ubytki błony śluzowej), które po jakimś czasie pokrywają się brązowym strupem. 

Opryszczka narządów płciowych u osób w ciąży

W trakcie ciąży nieważne jest, których części ciała dotyka opryszczka – jej postać wargowa może być równie niepokojąca i niebezpieczna, co choroba narządów płciowych. Warto o tym pamiętać!

Infekcja wirusowa narządów płciowych u osób ciężarnych może prowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego. Najczęściej skutkuje ono przedwczesnym porodem i nieprawidłowościami w rozwoju płodu (wodogłowiem, małogłowiem, zapaleniem opon mózgowych).

Leczenie opryszczki narządów płciowych w ciąży skoncentrowane jest przede wszystkim na wyleczeniu jej przed porodem. Często jednak kobiecie zaleca się poród za pomocą cesarskiego cięcia. Wynika to z tego, że podczas porodu siłami natury może dojść do zakażenia okołoporodowego (lub poporodowego) w wyniku kontaktu noworodka ze zmianami wywołanymi wirusem HSV.

Opryszczka narządów płciowych – leczenie

Współczesna medycyna wciąż boryka się z problemem wyleczenia osób zakażonych z wirusa opryszczki. Wszelkie preparaty mające stymulować układ odpornościowy do kompletnego wyparcia wirusa (na przykład szczepionki) są nadal w fazie testów.

Z tego powodu leczenie opryszczki narządów płciowych wciąż opiera się raczej na łagodzeniu jej objawów. Należy niezwłocznie skontaktować się z specjalistą, jeżeli zauważy się któryś z niepokojących symptomów. Po zdiagnozowaniu problemu lekarz decyduje o terapii. Samo leczenie zazwyczaj trwa około 5 dni, jednak może być przedłużone przez lekarza przy silniejszym przebiegu choroby lub w ciąży, aby zapobiec kolejnym nawrotom infekcji.

Dwa sposoby leczenia opryszczki

• Leczenie objawowe – polega zwykle na stosowaniu preparatów doustnych o ogólnym działaniu przeciwwirusowym. Przy nasilonych objawach ich działanie uzupełniają miejscowe leki przeciwwirusowe.
• Leczenie supresyjne – oparte jest na przewlekłym (przez okres kilku miesięcy) stosowaniu tych samych leków co powyżej, tylko w schemacie ciągłym. Im rzadziej dochodzi do aktywnych ognisk chorobowych, tym mniejsze są uszkodzenia przez nie wywołane i zmniejsza się ryzyko przekazania wirusa komuś innemu. Ewentualne nawroty infekcji pojawiają się rzadziej i mają łagodniejszy przebieg.

Oprócz profesjonalnego leczenia do codziennej rutyny warto wdrożyć pewne praktyki. Leczenie opryszczki narządów płciowych może przebiegać szybciej i efektywniej, jeśli oprócz farmakoterapii stosuje się domowe sposoby.

• W trakcie toczącej się infekcji należy wybierać przewiewną, bawełnianą bieliznę, aby nie podrażniać ewentualnych owrzodzeń i pęcherzy. Osoby, które cierpią na opryszczkę pochwy, mogą odczuwać ból przy aplikacji tamponu czy kubeczka menstruacyjnego, dlatego podczas miesiączki lepszym wyborem będą bawełniane podpaski lub naturalne wkładki.
• Pomocna bywa kąpiel z dodatkiem olejku geraniowego, który ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe; radzi sobie on nie tylko z opryszczką narządów płciowych – używany jest też w leczeniu trądziku, obrzęków czy półpaśca.
• Od 3 do 5 razy dziennie warto stosować nasiadówki (na przykład z liścia mącznicy lekarskiej), szczególnie po wystąpieniu pierwszych objawów opryszczki.
• Miejsca chorobowe można smarować żelem z aloesu, który uśmierza ból i przyspiesza gojenie ran; warto zaznaczyć, że wszystkie tego typu specyfiki miejscowe nakładamy jednorazowym aplikatorem!
• Pamiętajmy, że w trakcie leczenia należy powstrzymywać się od kontaktów seksualnych!

Profilaktyka opryszczki narządów płciowych

Wiemy już, co powoduje zakażenie, jakie są jego przyczyny oraz jak wygląda przebieg choroby. Co jednak z zapobieganiem? Kwestii profilaktyki wcale nie ułatwia fakt, że często nie zdajemy sobie sprawy, kiedy dochodzi do transmisji wirusa, ponieważ może on nie dawać żadnych znaków u nosiciela. 

Jak więc zapobiec opryszczce okolic intymnych?

• Pierwsza, złota zasada - nie korzystamy z tych samych ręczników, ani nie wymieniamy się bielizną! Tego typu przedmioty warto zachować dla siebie ;) I przede wszystkim - dbać o ich czystość i częstą wymianę!
• Osoby aktywne seksualnie, nawet jeśli korzystają z antykoncepcji doustnej, powinny rozważyć używanie prezerwatyw w czasie stosunku seksualnego (też oralnego!). Więcej o antykoncepcji dowiesz się z naszego artykułu: Wszystkie metody antykoncepcji – co wybrać?
• Należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych w trakcie toczącej się, widocznej infekcji – to taka informacja z gatunku „jeszcze raz, dla ostatnich rzędów” ;) Mowa tu nie tylko o zakażeniu partnera_ki opryszczką typu 2; wirus HSV dotykający jamę ustną i wargi również jest przeciwwskazaniem do intymnych zbliżeń ze względu na możliwość jego transmisji poprzez dotyk.
• Rozmowa (tak, po prostu!). Wiąże się poniekąd z poprzednimi punktami; pomimo tego, że czasem trudno jest się otworzyć, nie wolno ukrywać choroby przed partnerem_ką. Branie leków czy regularne wizyty u lekarza, owszem, powodują, że wirus może przenosić się w mniejszym spektrum, jednak warto uprzedzić drugą osobę o ryzyku i wspólnie zastanowić się nad kwestią antykoncepcji i ochrony.

Aby ograniczyć ryzyko i nie zachorować na opryszczkę narządów płciowych (lub zapobiegać jej ciężkiemu przebiegowi), ważne jest też dbanie o siebie od środka. Wiemy, jak źle dobrana i uboga w wartości odżywcze dieta może przyczynić się osłabienia organizmu i pogorszenia nastroju. A stąd już tylko krok do infekcji! Najlepszym wspomagaczem i katalizatorem układu odpornościowego są przeciwutleniacze (które mają działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne).

• Do wspomnianych przeciwutleniaczy należą witaminy A, E i C. Znajdziemy je w świeżych owocach i warzywach (szczególnie cytrusach, owocach jagodowych, dyni, marchwi, orzechach i różnego rodzaju olejach).
• W celu utrzymania dobrej kondycji skóry przyda się porządna suplementacja witaminy B. Jej naturalną wersję znajdziemy w pełnoziarnistych produktach zbożowych, mięsie i nabiale.
• Aby wzmocnić układ odpornościowy, warto sięgać po produkty fermentowane (kiszonki). Zawierają one dobroczynne bakterie, które kolonizują się w jelitach i wpływają na budowanie i wzmacnianie odporności. A skoro o jelitach mowa – ich pracę doskonale reguluje spożycie błonnika, który znajdziemy między innymi w warzywach, otrębach i orzechach.

Opryszczka narządów płciowych może znacząco wpłynąć na zdrowie, samopoczucie, a także jakość życia seksualnego. Z tego powodu jak zawsze namawiamy Was do monitorowania stanu swojego zdrowia, obserwowania go i zwracania się do lekarza po profesjonalną poradę i wskazówki dotyczące ewentualnego leczenia.