Nieprzyjemny zapach potu – skąd się bierze?

Z czego składa się pot?

Pot w zdecydowanej większości składa się z wody (około 98%). Jego pozostałe składniki to między innymi: chlorek sodu, tłuszcze, mocznik, kwas mlekowy, amoniak i liczne związki mineralne.

Dlaczego się pocimy?

Pocimy się, aby zachować równowagę termiczną i chronić organizm przed przegrzaniem. Równocześnie zapewnia to wsparcie w walce z bakteriami, grzybami i wirusami. Zła reputacja potu jest więc bardzo niesprawiedliwa.

Pocimy się przez cały czas – po prostu w trakcie spoczynku i przy optymalnej temperaturze wydzielamy na tyle niewielką ilość potu, że nawet tego nie dostrzegamy. Dopiero jego nadmiar, a także wpływający negatywnie na jakość życia brzydki zapach stanowią rzeczywiste problemy, nad którymi warto się pochylić (dojdziemy do tego).

Należy rozróżnić pot wydzielany przez określone rodzaje gruczołów potowych:

• Gruczoły potowe ekrynowe znajdują się w naskórku niemalże na całym ciele. Ujścia gruczołów apokrynowych są natomiast umiejscowione w kanałach włosowych – pod pachami i w okolicach narządów płciowych. Gruczoły apokrynowe uaktywniają się w okresie dojrzewania.
• Pot z gruczołów apokrynowych poza wodą zawiera również cholesterol, trójglicerydy i kwasy tłuszczowe. To specyficzna, lepka substancja, która początkowo nie ma zapachu. Gdy jednak do białka dobiorą się bakterie, powstają cząsteczki zapachowe o większych stężeniach – stąd znana nam skądinąd nieprzyjemna woń i ogólne uczucie nieświeżości.

Brzydki zapach może znacząco wpływać na samoocenę i utrudniać codzienne funkcjonowanie, szczególnie że (niekiedy zupełnie błędnie) kojarzony jest przez społeczeństwo z brakiem podstawowej higieny osobistej.

Owszem, nieodpowiednia pielęgnacja ciała może prowadzić do gromadzenia się na skórze wydzieliny, która później stanie się nieziemską ucztą dla bakterii. Jednocześnie należy pamiętać, że ilość wydzielanego potu i jego zapach to cechy bardzo indywidualne. Wpływa na to masa czynników – od genów i hormonów poprzez styl życia, dietę i stres aż po choroby i przyjmowane leki.

Lubię myśleć, że nasze ciało działa bardzo intuicyjnie i wysyła nam sygnały, jeśli coś jest nie tak, a my – dzięki medycynie – w wielu przypadkach możemy w porę prawidłowo je odczytać.

Co wpływa na woń potu?

Niewłaściwa lub niewystarczająca higiena osobista

Przy problemach dotyczących nieprzyjemnego zapachu w pierwszej kolejności skup się na pielęgnacji ciała. Dbaj o regularną higienę osobistą, szczególnie przy wysokich temperaturach i po wysiłku fizycznym. Pamiętaj też o dokładnym wytarciu się po prysznicu – wilgotne obszary skóry to idealne warunki do rozmnażania się przeróżnych niefajnych bakterii.

Przeczytaj nasz artykuł o higienie podczas okresu.

Jeżeli czujesz taką potrzebę, możesz sięgnąć po specjalne preparaty. Zwróć wówczas uwagę na różnicę między dezodorantami a antyperspirantami. Te pierwsze mają przede wszystkim za zadanie maskować przykry zapach, drugie zaś ograniczają nadmierne wydzielanie potu. Dodatkowo dostępne są różnego rodzaju „blokery” potu, niektórzy także decydują się na ostrzykiwanie toksyną botulinową. Rozsądne korzystanie z nich jest dopuszczalne (przykładowo osoby uprawiające wspinaczkę lub tańczące pole dance używają ich na dłonie), jednak stosowanie ich do całej powierzchni ciała działa wbrew naturze. Toksyna botulinowa przydaje się w leczeniu nadmiernej potliwości, ale tylko w porozumieniu z lekarzem.

Aha, i jeszcze jedno – nie, nie musisz się golić, jeśli tego nie potrzebujesz. Gdyby włosy pod pachami faktycznie były tak szkodliwe dla zdrowia, depilowaliby je wszyscy niezależnie od płci, nie sądzisz? To nie interes medyków, a przede wszystkim producentów różowych maszynek do golenia.

Zobacz także nasz artykuł pełen porad na temat golenia miejsc intymnych.

Pamiętaj, to Twój wybór. Sam_a decydujesz, czy w ogóle i w jaki sposób chcesz usunąć owłosienie. U mnie na przykład sprawdza się przycinanie włosków lub zwyczajnie zostawienie ich w spokoju. Bez oglądania się na cudze opinie postaraj się sam_a dojść, co będzie najlepsze dla Ciebie i Twojego ciała.

Odzież z syntetycznych materiałów

Staraj się utrzymywać optymalną temperaturę ciała. Wybieraj ubrania z naturalnych materiałów, które nie zatrzymują wilgoci. Postaw na bawełnę, wełnę, len, jedwab (kolejny dobry powód, aby zrezygnować z poliestru!). W letnie dni sprawdzą się luźniejsze kroje, zimą dobrze zdecydować się na warstwowość, czyli ubranie „na cebulkę”.

Najczęściej zmieniane powinny być te elementy garderoby, które znajdują się najbliżej skóry – bielizna, skarpetki. Zadbaj, aby ich skład również był przede wszystkim naturalny.

Do butów możesz dodatkowo wsypać trochę skrobi ziemniaczanej (protip od mojej mamy) lub użyć specjalnego sprayu. 

Niewłaściwa dieta

Po pierwsze pij wystarczającą ilość wody (wiem, jakie to trudne, sama mam z tym problem). Na początku pomóc Ci w tym mogą specjalna aplikacja mobilna lub po prostu tradycyjne zapisywanie na kartce liczby spożytych szklanek.

Po drugie unikaj fast foodów i wysoko przetworzonej żywności, a także potraw zawierających dużo soli i ostrych przypraw. W przypadku niektórych osób na nieprzyjemny zapach potu wpływać może również spożywanie dużych ilości mięsa, szczególnie czerwonego, papryczek chilli, czosnku, cebuli i warzyw kapustnych.

Zwróć uwagę, aby Twoje posiłki zawierały wystarczającą ilość cynku i witamin z grupy B. Sięgaj częściej po orzechy, rośliny strączkowe, jaja i produkty pełnoziarniste.

Zobacz naszą bazę artykułów o diecie: w przebiegu Hashimoto, PCOS, podczas PMS, okresu i ciąży.

Używki

Jeżeli nie możesz sobie poradzić z nieprzyjemnym zapachem potu, a jednocześnie regularnie sięgasz po kawę, papierosy czy alkohol, ogranicz używki i sprawdź, czy przypadkiem jedno nie wynika z drugiego.

Silne emocje

Być może jesteś osobą z natury bardzo emocjonalną lub w ostatnim czasie byłaś_łeś narażona_ny na wyjątkowo stresujące sytuacje. Przykro mi, to trudne, wiem. Nie tylko ze względu na zapach potu, który może być tego konsekwencją, ale przede wszystkim dla poprawy własnego samopoczucia i troski o zdrowie psychiczne postaraj się być dla siebie bardziej wyrozumiała_ły, oddzielić rzeczy ważne od tych mniej i się wyciszyć. W odzyskaniu spokoju z pomocą przyjdą Ci ćwiczenia oddechowe, joga, medytacja czy terapia.

Gospodarka hormonalna

Tak jak wspominałam wyżej, gruczoły apokrynowe (pośrednio odpowiedzialne za brzydki zapach potu) zaczynają funkcjonowanie mniej więcej w okolicach dojrzewania. Pewne zmiany można również dostrzec w okolicach menopauzy lub przy innych zmianach zachodzących w gospodarce hormonalnej. Warto wtedy zwrócić szczególną uwagę na higienę, dietę i szeroko rozumiane well-being.

Choroba

Pewne dolegliwości mogą zaburzać procesy chemiczne zachodzące w organizmie i w ten sposób zmieniać woń wydzielanego potu. Poprzez określony rodzaj produkowanego zapachu ciało wysyła nam pewne, często istotne informacje.

Na przykład pot o zapachu moczu lub amoniaku może świadczyć o niewydolności nerek, podczas gdy pot o zapachu świeżej wątróbki wskazuje na nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby. Jeżeli zapach kojarzy nam się z acetonem albo gnijącymi owocami, możemy podejrzewać niezdiagnozowaną lub źle leczoną cukrzycę. Pot o zapachu piwa w połączeniu z utrzymującymi się kaszlem i bólami w klatce piersiowej sygnalizuje gruźlicę.

W sytuacji, gdy domowe sposoby nie pomogły lub podejrzewamy u siebie pogorszenie stanu zdrowia, warto zwrócić się o pomoc do lekarza_rki.

Co to jest nadpotliwość?

Nadpotliwość to wydzielanie nadmiernej ilości potu w związku z zaburzeniami pracy (nadczynnością) gruczołów potowych.

Jak już udało nam się ustalić, pocenie jest kwestią naturalną, a zarazem cechą indywidualną, dlatego trudno wyznaczyć normy w ilości wydzielanego potu, których należy się trzymać. Coś, co u jednej osoby może już wskazywać na poważne problemy zdrowotne, dla innej będzie bardzo typowe i nie powinno budzić żadnego niepokoju. Każdy przypadek trzeba więc rozpatrywać oddzielnie – pamiętajmy o tym zarówno przy samodiagnozie, jak i doradzaniu innym.

W sytuacji, gdy podejrzewamy u siebie nadmierną potliwość, zastanówmy się, czy nie ma to związku z lekami, które zaczęliśmy ostatnio przyjmować (na przykład antydepresantami). Jeżeli to nie nasz przypadek, zwróćmy uwagę na inne objawy, które możemy zaobserwować. Jesteśmy ciągle zmęczeni, czujemy ogólne rozdrażnienie i kołatanie serca? W połączeniu z nadpotliwością może to wskazywać na problemy z tarczycą. Zauważyliśmy, że nasza cera pobladła, często czujemy pragnienie i drżenie mięśni, występują u nas „zimne” poty”? Na wszelki wypadek zbadajmy poziom cukru we krwi.

Obfite pocenie się może również oznaczać infekcję (wirusową, jak i bakteryjną), zmiany neurologiczne lub zatrucie.

Dla bezpieczeństwa skonsultuj się z lekarzem_rką, jeżeli:

• pocisz się nagle, nieregularnie lub wyjątkowo obficie bez wyraźnej przyczyny;

• często budzisz się zlana_ny potem;

• odczuwasz „zimne” poty;

• masz wrażenie, że zaszła nagła zmiana w zapachu potu;

• nadmierna ilość wydzielanego potu lub nieprzyjemny zapach potu wpływają negatywnie na jakość Twojego życia.