Sprawdzone źródło

Nasze standardy sprawdzania źródeł

You KNOW to tylko rzetelne informacje oraz aktualne i wiarygodne źródła. Teksty oznaczone jako „SPRAWDZONE ŹRÓDŁO” zostały zweryfikowane przez ekspertkę_a – dzięki temu masz pewność, że czytasz najwyższej jakości treści.

You KNOW

O, hormon idzie: cykl miesiączkowy a psychika

Aktualizacja: 8min.

Ile razy słyszałaś, że „znowu świrujesz” albo „chyba miesiączka idzie”? U mnie w domu jest zawsze „o, hormon idzie”. I w całej tej trochę krzywdzącej argumentacji, jest niestety trochę prawdy i musimy po prostu to zaakceptować. Bo akceptacja jest pierwszym krokiem do pokonania problemu ;)

Cykl miesiączkowy uzależniony jest od poziomu hormonów, które oddziałują na całe nasze ciało - od stanu naszej macicy, poprzez wartości, jakie wskazuje waga, aż do naszego nastawienia do świata (częściowo zostało to omówione we wcześniejszym poście). Upraszczając, wspomniane hormony to głównie progesteron i estradiol. Ich stężenia uzależnione są od FSH i LH, wydzielanych przez przysadkę, a te z kolei od gonadoliberyny, wydzielanej przez podwzgórze. Jednym słowem wszystko „w rękach” osi podwzgórze-przysadka-jajnik.

Dzisiaj skupimy się bardziej na naszym życiu emocjonalno-społecznym, ponieważ temat ten jest często pomijany i bagatelizowany. Nie chcę jednak, żeby było to usprawiedliwieniem do zrzucania wszystkiego na hormony i uważania kobiety za istotę zależną wyłącznie od działania kilku związków chemicznych. Chcę, żebyście lepiej poznały swoje ciało, a co za tym idzie, potrafiły wychwytywać momenty, w których być może nie ma co działać zbyt impulsywnie. Rozsiądź się wygodnie w fotelu i rozpocznijmy naszą podróż, która trwa dokładnie tyle, ile Twój cykl miesiączkowy (który ma różną długość dla różnych kobiet - zwracałam na to uwagę w poprzednim wpisie ;) )

Pierwszy dzień miesiączki, czyli pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego. Dla jednych kobiet to dzień, kiedy w końcu napięcie ustępuje, dla innych „zabawa” dopiero się zaczyna. Poziomy progesteronu i estradiolu znacząco spadają, co powoduje złuszczanie się błony śluzowej macicy, a co za tym idzie krwawienie. W tych dniach zazwyczaj odczuwamy zmęczenie i niezbyt dobry humor. Przez te kilka dni warto być dla siebie wyrozumiałą i nie forsować ciała. Idealnie byłoby w tych dniach odpuścić sobie także stresujące sytuacje (np. rozmowę o pracę, egzaminy) czy superważne wyjścia. Natomiast nie zawsze jest to możliwe, dlatego bardzo ważne jest zapewnienie sobie w tych dniach maximum komfortu (środki higieniczne, wygodne ubrania czy większa ilość snu). Nie jest to czas, kiedy czujemy się najlepiej, ale funkcjonować jakoś musimy. Są kobiety, które nie rozumieją tego do końca, bo jedyną różnicą dla nich jest stosowanie tamponów czy podpasek. Niestety są także dziewczyny, dla których funkcjonowanie w tych pierwszych dniach cyklu jest prawie niemożliwe. I nie chodzi tu tylko o zmęczenie czy złe samopoczucie, ale także dolegliwości bólowe brzucha, często promieniujące do pleców, ból głowy czy nawet wymioty. Gdzie leży granica, przy której należy zgłosić się do lekarza? Wszystko zależy od Ciebie i intensywności objawów. Jeśli stwierdzisz, że za bardzo upośledzają już Twoje funkcjonowanie, zgłoś się na wizytę i wspólnie z lekarzem podejmiecie decyzję odnośnie dalszego leczenia (pamiętaj jednak, żeby nie tłumaczyć wszystkiego miesiączką i nie przegapić objawów innych chorób).

Przeczytaj też nasz artykuł o wszystkich objawach okresu.

Około tydzień od rozpoczęcia krwawienia zaczyna rosnąć poziom estrogenu - hormonu odpowiadającego za nasze lepsze samopoczucie i ochotę na seks. Czujemy coraz więcej energii do działania, a nasza cera wygląda promiennie. Serio, czujemy się po prostu ładniejsze, a zadania stojące przed nami wydają się dużo prostsze niż jeszcze kilka dni temu. Chcemy się przytulać, być blisko z ukochaną osobą - nasza skóra jest dużo wrażliwsza na dotyk, a orgazmy łatwiejsze do osiągnięcia. Ukoronowaniem tego okresu jest owulacja, podczas której czujemy się najlepiej, a nasze libido osiąga maximum. Ma to związek z naszymi dniami płodnymi - natura wiedziała dokładnie jak nas „zaprogramować”. Wspomniałam o orgazmach, więc nie sposób nie zrobić krótkiej wstawki o oksytocynie, która powoduje te charakterystyczne, przyjemne skurcze w obrębie narządu rodnego. Ale tutaj naturze także chodziło o przetrwanie naszego gatunku - skurcze potrzebne są przy transporcie plemników w kierunku komórki jajowej. Dzień owulacji jest jednym z przyjemniejszych dni w naszym cyklu, jednak i tutaj mamy wyjątki. Niektóre z nas mają w tym czasie krwawienia okołoowulacyjne, które mogą trwać jeden dzień, ale czasami przedłużają się i do 5. Związane są ze spadkiem poziomu estrogenów (podobnie jak przy przyjmowaniu tabletek, kiedy nie mamy miesiączki, tylko krwawienie z odstawienia, które spowodowane jest odstawieniem estrogenów - więcej o tym później).

Wracając do owulacji - jajeczko zostaje uwolnione i tutaj mamy dwie opcje: a) zostaje zapłodnione i zachodzimy w ciążę, b) nie jest zapłodnione i małymi krokami zbliżamy się do następnej miesiączki. W obu przypadkach na samym początku w naszym jajniku powstaje ciałko żółte, produkujące progesteron. Zaczynamy m.in. magazynować wodę. Czy wiecie, że w drugiej fazie cyklu miesiączkowego możemy „przytyć” nawet do 3 kg!? I nie wpadajcie w panikę - za kilka dni nie będzie po tym śladu. Jeśli macie problem z obrzękami w fazie lutealnej, polecam herbatę z pokrzywy, dużo natki pietruszki (np. w blendowanych koktajlach), mało soli i regularne ćwiczenia (o umiarkowanej intensywności - joga, rozciąganie etc.). Związek ze spadkiem stężenia estrogenu w drugiej fazie cyklu miesiączkowego mają także migreny, do tego stopnia, że została wyszczególniona jednostka chorobowa taka jak migrena miesiączkowa (źródło poniżej). W tym miejscu chciałabym dodatkowo zaznaczyć, że pacjentki z migreną mają większe ryzyko udaru mózgu przy jednoczesnym stosowaniu tabletek dwuskładnikowych (szczególnie tych z dużą ilością estrogenu) oraz paleniu tytoniu, dlatego należy o nich wspomnieć w trakcie zbierania wywiadu u ginekologa. Ponadto, w fazie lutealnej nasza skóra wytwarza w nadmiarze sebum, a co za tym idzie, mamy zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia tej ulubionej krostki na środku czoła lub nosa :)

Około tydzień przed wystąpieniem miesiączki wszystkie te objawy (i jeszcze więcej) mogą się u nas nasilać i powodować PMS (premenstrual syndrome, zespół napięcia przedmiesiączkowego). Jego dokładna definicja to ”objawy fizyczne, behawioralne i psychologiczne, bez choroby organicznej lub psychicznej, które regularnie powracają w fazie lutealnej każdego cyklu miesiączkowego i ustępują lub znacznie słabną wraz z końcem miesiączki” (Magos, Studd „The premenstrual syndrome” 1984r.) Jest genialnie - poza tym, że pojawiły się pryszcze, na wadze przybyło 2 kg, nic nam się nie chce, jesteśmy nerwowe, nie mamy ochoty na seks, to już jak jakimś cudem znajdziemy się w łóżku, to często stosunki te są bardziej bolesne, bo produkujemy mniej śluzu szyjkowego. Super! Jak żyć? Jeśli chodzi o leczenie, to musimy dostosować jego rodzaj i intensywność do tego, jak bardzo doskwierają nam wyżej wspomniane objawy. Wiele towarzystw naukowych zaleca ćwiczenia fizyczne w celu łagodzenia objawów PMS (wspominałam o nich przy obrzękach), co ma potwierdzenie w przeprowadzanych badaniach naukowych, choć dokładne mechanizmy tej pomocy nie są do końca poznane. Osobiście stoję na stanowisku, że aktywność fizyczna jest dobra na wszystko co złe, bo zwiększa produkcję endorfin, czyli „hormonów szczęścia”. Jeśli natomiast nie dajemy sobie rady z samą sobą, warto pomyśleć o technikach relaksacyjnych czy zgłosić się na psychoterapię, aby lepiej poznać mechanizmy, które nami kierują. Jest to temat bardzo na czasie w badaniach naukowych, dlatego kilka prac znajdziecie poniżej. Okazuje się, że im bardziej jesteśmy wewnętrznie poukładane same ze sobą, tym łatwiej znieść nam te dni. I nie myślę tu o żadnych szczególnych patologiach, tylko o akceptacji samej siebie i poznaniu własnego wnętrza. Jeśli mówimy o farmakoterapii PMS to w grę wchodzą zarówno leki hormonalne, jaki i leki stosowane standardowo w psychiatrii, jednak ich wprowadzenie wymaga konsultacji lekarskiej. Istnieją także randomizowane badania, które dowodzą, że regularna suplementacja cynku czy witaminy B6 poprawia nasze funkcjonowanie w tym ciężkim okresie. Jak widzicie, istnieje szeroki wachlarz postępowań z PMS, dlatego poniżej zamieszczam też link do wytycznych, żeby zainteresowane osoby mogły poszerzyć swoją wiedzę.

Ok, a co dzieje się w naszej macicy? Jeszcze jakiś czas po owulacji progesteron przygotowuje nasze endometrium na ewentualną ciążę, natomiast gdy organizm zorientuje się, że jednak nie zaszłyśmy w nią (nie ma zarodka, który produkowałby gonadotropinę kosmówkową), ciałko żółte traci nadzieję i obumiera, a wraz z nim spada poziom progesteronu. Komórki endometrium obumierają i złuszczają się - krew znowu płynie ;)

Zdaję sobie sprawę, że niektóre ze wspomnianych przeze mnie powyżej objawów towarzyszą dziewczynom podczas stosowania antykoncepcji. Wspominałam o tym we wpisie właśnie o środkach antykoncepcyjnych, ale chcę ponownie tutaj zaznaczyć jedną ważną rzecz: jeśli wahania nastrojów, płaczliwość i nerwowość towarzyszą Ci podczas pierwszych 3 miesięcy brania tabletek - ok, jest to czas, w którym nasz organizm musi „przyzwyczaić się” do nowego statusu hormonalnego. Jeśli jednak po tym czasie dalej coś dziwnego dzieje się z Twoimi emocjami, poproś lekarza o zmianę antykoncepcji. Jak przeczytałaś powyżej, stężenia progestagenów i estrogenów mają znaczenie dla naszego samopoczucia. Może po prostu potrzebujesz trochę innych dawek tych składowych i fakt, że jedne tabletki nie do końca Ci pasują, nie przekreśla możliwości stosowania innego preparatu.

Oczywiście ten opis powyżej jest znacznie uproszczony i nie zawiera powiązań z FSH i LH (oś działająca na zasadzie ujemnych sprzężeń zwrotnych), ale to nie lekcja biologii. Gospodarka hormonalna ma dużo zmiennych i tak naprawdę każda z nas przechodzi przez swoje fazy cyklu trochę inaczej. Poobserwuj swoje ciało, bądź wyczulona na pewne sygnały, a następnie naucz się żyć z sobą w zgodzie. A jeśli sama nie dajesz rady, to nic złego. Zgłoś się do specjalisty (ginekologa, psychologa, psychoterapeuty, psychiatry), który pomoże Ci nauczyć się żyć z tym oceanem emocji i hormonów. 

  • Ecochard, R., Bouchard, T., Leiva, R., et al. (2017). Characterization of hormonal profiles during the luteal phase in regularly menstruating women. Fertil Steril. 108(1), s. 175-182.
  • Kammoun, I., Ben Saâda, W., Sifaou, A., et al. (2017). Change in women's eating habits during the menstrual cycle. Ann Endocrinol (Paris). 78(1), s. 33-37.
  • Pearce, E., Jolly, K., Jones, L. L. (2020). Exercise for Premenstrual Syndrome: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomised Controlled Trials. BJGP Open (10 czerwca 2020).
  • Jafari, F., Tarrahi, M. J., Farhang, A., & Amani, R. (2020). Effect of zinc supplementation on quality of life and sleep quality in young women with premenstrual syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Archives of gynecology and obstetrics.
  • Başoğul, C., Aydın Özkan, S., & Karaca, T. (2020). The effects of psychoeducation based on the cognitive-behavioral approach on premenstrual syndrome symptoms: A randomized controlled trial. Perspectives in psychiatric care, 56(3), s. 515–522.
  • Guidelines Committee Royal College of Obstetricians and Gynaecologist. Leczenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Ginekologia po Dyplomie, 03/2011. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/028/original/97-108.pdf?1472203596
  • Kalidas, K. Migrena u kobiet, Ginekologia po Dyplomie, 01/2018.
Pokaż Ukryj źródła źródeł

Data dodania: 06/08/2022

Data aktualizacji: 06/08/2022

Autor_ka:

Karolina Rasoul-Pelińska

Ginekolożka

Bestsellery

Oto nasze bestsellery, które pokochały już tysiące klientek_ów. Wypróbuj pielęgnujący olejek intymny albo naturalny żel intymny na bazie wody dla superpoślizgu. Buszuj i zakochuj się!

Zobacz produkty
  • Kuracja złuszczająca do twarzy i ciała

    Kuracja złuszczająca do twarzy i ciała

    Formuła na krostki, efekty nawet po 1 dniu!

    OD 67,99 ZŁ
    OD 67,99 ZŁ
    Bestseller
  • Serum na wrastające włoski

    Serum na wrastające włoski

    Ulga od wrastających włosków w formie roll-on

    OD 58,65 ZŁ
    OD 58,65 ZŁ
    Bestseller
    Dermo
  • Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

    Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

    3 kroki do gładkiej i odżywionej skóry

    OD 124,95 ZŁ
    OD 124,95 ZŁ
    Bestseller
    Taniej w zestawie
  • Delikatny dezodorant pod pachy i biust

    Delikatny dezodorant pod pachy i biust

    Dla wrażliwej skóry, 0% alkoholu, aluminium i sody oczyszczonej

    OD 38,24 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 38,24 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
  • Olejek intymny

    Olejek intymny

    Koi podrażnienia, zapobiega krostkom (polecany przez @pani_fizjotrener)

    OD 42,49 ZŁ
    OD 42,49 ZŁ
    Bestseller
    TERAZ -30%
  • Regenerujące serum na podrażnienia

    Regenerujące serum na podrażnienia

    Kojąca ulga po goleniu (i nie tylko) w formie roll-on

    OD 58,65 ZŁ
    OD 58,65 ZŁ
    Bestseller
    Dermo
  • Olejek do ust z efektem glow

    Olejek do ust z efektem glow

    Nieklejąca formuła o zapachu toffi

    OD 21,24 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 21,24 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
  • Podpaski nowej generacji

    Podpaski nowej generacji

    100% bawełny organicznej, w wersji na dzień lub na noc

    OD 16,14 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 16,14 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
  • Płyn do higieny intymnej

    Płyn do higieny intymnej

    Skutecznie myje, koi i reguluje poziom pH

    OD 18,69 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 18,69 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
    pielęgnacja intymna
  • Chusteczki do higieny intymnej

    Chusteczki do higieny intymnej

    Delikatne, spłukiwalne, z kojącym pantenolem

    OD 11,39 ZŁ
    OD 11,39 ZŁ
    Bestseller
    pielęgnacja intymna
  • Krem do golenia

    Krem do golenia

    Łagodzi podrażnienia, daje superpoślizg

    OD 41,65 ZŁ
    OD 41,65 ZŁ
    Bestseller
  • Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

    Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

    Delikatne oczyszczenie i bogate nawilżenie

    OD 127,49 ZŁ
    OD 127,49 ZŁ
    Bestseller
    Taniej w zestawie
  • Tampony

    Tampony

    100% bawełny organicznej w wersji mini, regular lub super

    OD 16,99 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 16,99 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
  • Żel intymny

    Żel intymny

    Bogate nawilżenie, większa frajda z seksu (polecany przez @pani_fizjotrener)

    OD 33,99 ZŁ
    OD 33,99 ZŁ
    Bestseller
    nowa formuła
  • Peeling do okolic intymnych

    Peeling do okolic intymnych

    Powiedz „pa, pa” czerwonym krostkom

    OD 50,15 ZŁ
    OD 50,15 ZŁ
    Bestseller
  • Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

    Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

    Wegańskie formuły na wrastające włoski, podrażnienia i krostki

    OD 82,62 ZŁ
    OD 82,62 ZŁ
    Bestseller
    Taniej w zestawie
  • Nabłyszczający olejek do ust w wersji limitowanej

    Nabłyszczający olejek do ust w wersji limitowanej

    Blask w 4 słodkich wariantach zapachowych

    OD 21,24 ZŁ
    OD 21,24 ZŁ
    Bestseller
    NOWOŚĆ
  • Ochronny olejek do ust SPF 50

    Ochronny olejek do ust SPF 50

    Nabłyszczenie i ochrona Twoich ust

    OD 25,49 ZŁ
    OD 25,49 ZŁ
    Bestseller
  • Kojące serum do twarzy z witaminą C

    Kojące serum do twarzy z witaminą C

    Odżywia, wygładza i wyrównuje koloryt

    OD 67,99 ZŁ 0,00 ZŁ
    OD 67,99 ZŁ 0,00 ZŁ
    Bestseller
    TERAZ -20%
  • Ochronny płyn do higieny intymnej

    Ochronny płyn do higieny intymnej

    Ulga w nawracających infekcjach intymnych

    OD 25,49 ZŁ
    OD 25,49 ZŁ
    Bestseller
  • Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

    Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

    Redukuje krostki i koi cerę

    OD 161,49 ZŁ
    OD 161,49 ZŁ
    Bestseller
    Taniej w zestawie
  • Zestaw: 4 kroki w pielęgnacji cery

    Zestaw: 4 kroki w pielęgnacji cery

    Dla czystej, nawilżonej, ukojonej skóry bez krostek

    OD 271,99 ZŁ
    OD 271,99 ZŁ
    Bestseller
    Bezpieczny w ciąży
    Taniej w zestawie
  • Nawilżający żel do mycia twarzy i okolic oczu

    Nawilżający żel do mycia twarzy i okolic oczu

    Delikatny, oczyszcza bez uczucia ściągnięcia

    OD 42,49 ZŁ
    OD 42,49 ZŁ
    Bestseller
  • Wkładki higieniczne

    Wkładki higieniczne

    100% bawełny organicznej, 20 lub 40 szt. w opakowaniu

    OD 15,72 ZŁ
    OD 15,72 ZŁ
    Bestseller
  • Zestaw: olejek intymny i żel intymny

    Zestaw: olejek intymny i żel intymny

    Absolutne hity, łagodzą suchość, krostki, podrażnienia

    OD 67,99 ZŁ
    OD 67,99 ZŁ
    Bestseller
    Taniej w zestawie
Zobacz produkty