Prostata – serce między nogami?

Co to jest prostata?

Prostata, znana także pod nazwami „gruczoł krokowy” lub „stercz”, jest narządem gruczołowym wchodzącym w skład męskiego układu moczowo-płciowego. Składa się z 2 płatów, które łączy węzina. Otaczają ją mięśnie gładkie, kurczące się podczas ejakulacji.

Żeńska prostata

Wielokrotnie można spotkać się z twierdzeniem, że prostata występuje jedynie u mężczyzn, jednakże prowadzone już w XVII wieku (a potwierdzone pod koniec wieku XIX) badania dowiodły, że kobiety posiadają struktury homologiczne do męskiej prostaty, które – w dużym uproszczeniu – działają jak ich męski odpowiednik i mogą być odpowiedzialne za kobiecy wytrysk (nie ma na to jeszcze jednoznacznych dowodów). Mowa tu o tak zwanych gruczołach Skenego (od nazwiska brytyjsko-amerykańskiego ginekologa, który odkrył te struktury) lub gruczołach przedsionkowych mniejszych, choć niektóre opracowania naukowe upierają się przy nazywaniu tego parzystego narządu „żeńską prostatą”, gdyż inne nazewnictwo sugeruje istnienie jakichś paraprostatycznych struktur.

Było, minęło

Zajmijmy się jednak z powrotem tematem męskiej prostaty. Po raz pierwszy opisana została w latach 30. XVI wieku przez Niccolò Massę (anatoma z Wenecji), a jej wygląd i kształt (przywołuje się tu orzech włoski lub kasztan, ale dla mnie wygląda bardziej jak serce :)) zilustrował w 1538 roku flamandzki anatom Andreas Vesalius. Ukucie samego terminu „prostata” przypisuje się Francuzowi André du Laurensowi w roku 1600, jednak pojawiają się wzmianki o jego wcześniejszym użyciu ponad 50 lat wcześniej.

Położenie prostaty

Wracamy już jednak do teraźniejszości. Stercz położony jest pod pęcherzem moczowym, w dolnym odcinku miednicy (w tak zwanej miednicy mniejszej). Przez sam gruczoł przebiega zresztą fragment cewki moczowej, dlatego chorobom prostaty często towarzyszą dolegliwości związane z oddawaniem moczu. Tylna część gruczołu krokowego znajduje się w okolicy odbytnicy, a wręcz do niej przylega. Ma to swoje pozytywne znaczenie zarówno w kwestiach zdrowotnych, jak i tych związanych z życiem seksualnym – ale o tym później.

Funkcja prostaty

Gruczoł krokowy bierze czynny udział w procesie rozrodczym. Jego najważniejszym zadaniem jest produkowanie mętnej wydzieliny o białawym kolorze, która stanowi zarówno środek transportu, jak i źródło składników odżywczych dla plemników podróżujących do komórki jajowej. Skład substancji wytwarzanej przez stercz pozwala plemnikom przetrwać nawet kilka dni w trudnych warunkach panujących w drogach rodnych osób z macicą, a także nadaje spermie odpowiednie pH, dzięki czemu możliwe są biologiczne reakcje syntezy DNA. Wspomniane już mięśnie gładkie otaczające prostatę kurczą się podczas orgazmu, co powoduje ejakulację, czyli wytrysk spermy z prącia przez nasieniowody i cewkę moczową.

Choroby prostaty

Niepozorne rozmiary gruczołu krokowego nie powinny nas zwodzić, gdyż w przypadku problemów wywoływanych przez prostatę nasze codzienne funkcjonowanie może być znacząco utrudnione. Diagnostyka chorób prostaty polega na oznaczeniu poziomu enzymu PSA produkowanego przez gruczoł krokowy. Badanie krwi przeprowadzone pod kątem oceny stężenia PSA umożliwia rozpoznanie wszelkich nieprawidłowości i wdrożenie odpowiedniej terapii. Wczesne wykrycie objawów chorób prostaty pozwala je leczyć farmakologicznie, co daje wymierne efekty zwłaszcza w początkowych i średnio zaawansowanych stadiach.

Łagodny rozrost prostaty

Schorzenie to, znane również jako łagodny przerost stercza, dość często występuje u starzejących się osób, gdyż z wiekiem spada poziom testosteronu, powodując zaburzenia hormonalne, co skutkuje przerostem prostaty. Z racji bliskiego sąsiedztwa pęcherza moczowego przez prostatę przechodzi część cewki moczowej, a kiedy następuje przerost prostaty, utrudnia to przepływ moczu. Warto wspomnieć, że prostata powiększa się przez całe życie, ale nie jest do końca jasne, dlaczego tak się dzieje. Jedyną poszlaką może być to, że wraz z wiekiem następuje zaburzenie w równowadze hormonów płciowych.

Objawy łagodnego przerostu prostaty

Jak to zwykle bywa, natężenie i rodzaj objawów, składających się na łagodny przerost prostaty, różnią się w zależności od osoby, która ich doświadcza. Faktem jest jednak to, że symptomy mają tendencję do nasilania się, jeśli nie są odpowiednio leczone. Łagodny rozrost stercza może objawiać się w następujący sposób:

• częsta potrzeba oddawania moczu,
• nykturia – potrzeba oddawania moczu częściej niż raz w ciągu nocy,
• przerywany strumień moczu,
• uczucie nie do końca opróżnionego pęcherza.

Leczenie łagodnego przerostu prostaty

Leczenie tego schorzenia może polegać na:

• farmakoterapii,
• małoinwazyjnych zabiegach chirurgicznych,
• operacji.

Lekarz urolog po przeprowadzeniu odpowiednich badań (opowiem o nich nieco niżej) podejmie decyzję dotyczącą dostosowania odpowiedniego schematu leczenia do konkretnej osoby i stopnia zaawansowania (powiększenia) przerostu prostaty.

Ostre zapalenie prostaty

W tym przypadku mamy do czynienia z chorobą bakteryjną, która rozwija się u ujść gruczołów prostaty. Bakterie flory jelita grubego odpowiedzialne za to schorzenie nie przenoszą się drogą płciową, a transportowane są nieumyślnie przez daną osobę w okolice cewki moczowej.

Objawy ostrego zapalenia prostaty

• Bolesne oddawanie moczu,
• ból prostaty,
• krew w moczu,
• ból w okolicy krocza,
• bolesny wytrysk.

Leczenie ostrego zapalenia prostaty

Choroby bakteryjne leczy się antybiotykami, dlatego i w tym wypadku ich zastosowanie przyniesie ulgę. W zależności od dokładnej przyczyny tego schorzenia jego rozwój może być stopniowy lub nagły. Podobnie sprawa wygląda z leczeniem – ostre zapalenie prostaty może ustąpić dość szybko (zarówno na drodze leczenia farmakologicznego, jak i samoistnie), ale może się również przerodzić w odmianę przewlekłą.

Przewlekłe zapalenie prostaty

O przewlekłej postaci zapalenia gruczołu krokowego możemy mówić, gdy trwa ono przynajmniej 3 miesiące. Wyróżniamy 2 typy tego schorzenia, które sklasyfikowane zostały na podstawie przyczyn jego występowania:

• Przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty – jest wynikiem infekcji bakteryjnej, która może się przytrafić osobom w każdym wieku, ale najczęściej dotyka ludzi młodych i w średnim wieku.
• Zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej – ten wariant schorzenia objawia się w bardzo podobny sposób do swojej bakteryjnej odmiany, ale jego przyczyny pozostają nieznane. Szacuje się, że ten typ stanowi większość (około 90%) przypadków przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.

Objawy przewlekłego zapalenia prostaty

Zarówno postać bakteryjna, jak i ta, której przyczyny nie zostały do końca zbadane, objawiają się w podobny sposób. Do najczęściej spotykanych symptomów możemy zaliczyć:

• silny ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• krew w moczu,
• bolesny wytrysk,
• ból zlokalizowany w dolnym odcinku pleców, podbrzuszu, okolicach krocza, między jądrami a odbytem,
• postać bakteryjna może również objawiać się gorączką i dreszczami.

Leczenie przewlekłego zapalenia prostaty

Terapia tego schorzenia zależy oczywiście od zdiagnozowanego rodzaju, ale zarówno w postaci bakteryjnej, jak i tej o nieznanych przyczynach stosuje się 2 rodzaje leków. Kuracja rozpocznie się zapewne od chemioterapeutyków o działaniu bakteriobójczym. Antybiotyki należy przyjmować do czasu ustąpienia objawów, co trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu tygodni. Nie ma drogi na skróty! W większości przypadków symptomy ustępują po odpowiednio długo trwającej terapii.

Inną stosowaną metodą leczenia jest uśmierzanie bólu i pozostałych towarzyszących temu schorzeniu objawów. W tym celu używa się alfablokerów, które działają rozkurczowo na otaczające prostatę mięśnie gładkie. Do grupy takich leków zalicza się:

• tamsulosynę,
• doksazosynę,
• terazosynę,
• alfuzosynę,
• silodosinę.

Leki te powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych, co może skutkować problemami ze wzwodem.

Rak prostaty

Rak gruczołu krokowego jest najpowszechniej występującym nowotworem u mężczyzn w Polsce i stanowi najpoważniejszą chorobę prostaty. W wielu przypadkach jego rozwój następuje powoli i zatrzymuje się w obrębie samej prostaty. Okres od powstania pierwszych komórek rakowych do pojawienia się pierwszych objawów choroby może wynosić nawet kilkanaście lat. Niekiedy jednak mierzymy się z jego o wiele poważniejszą odmianą. Mam tu na myśli nowotwór złośliwy prostaty. Ten typ może rozwijać się bardzo szybko i skutkować przerzutami na inne ważne narządy.

Czynniki ryzyka dla raka gruczołu krokowego

Pochodzenie raka prostaty nie jest do końca znane, dlatego nie da się określić dokładnych zaleceń profilaktycznych dla tej choroby. Na podstawie badań możemy jednak wypracować czynniki ryzyka zwiększające szanse na zapadnięcie na nowotwór prostaty. Są to:

• Wiek – ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, a najczęściej na raka prostaty chorują osoby po 50. roku życia.
• Rasa – dla rasy czarnej, z przyczyn nie do końca jeszcze zbadanych, istnieje większe ryzyko zachorowania niż dla innych ras. Częściej zdarza się również, że osoby o czarnym kolorze skóry chorują na odmiany złośliwe.
• Uwarunkowania genetyczne – jeśli członek najbliższej rodziny choruje na raka prostaty, szanse na to, że rodzeństwo lub dzieci zachorują, także się zwiększają.
• Otyłość – ludzie z otyłością są podatniejsi na raka prostaty, chociaż badania prowadzone pod tym kątem nie dostarczają jednoznacznego wyjaśnienia. Wynika z nich jednak, że osoby te częściej chorują na złośliwą odmianę raka prostaty i doświadczają nawrotów choroby.

Objawy raka prostaty

Rak prostaty bardzo często nie objawia się na początku w żaden szczególny sposób, dlatego tak trudne jest jego wczesne zdiagnozowanie. Do symptomów możemy jednak zaliczyć:

• problemy z oddawaniem moczu,
• słaby strumień moczu,
• krew w moczu i spermie (w postaci zaawansowanej),
• niekontrolowana utrata wagi (w postaci zaawansowanej),
• bóle kostno-stawowe (przy przerzutach do kości).

Leczenie i diagnostyka raka prostaty

Z uwagi na fakt, że większość objawów pokrywa się z tymi, których pacjent doświadcza w przypadku innych chorób prostaty, postawienie trafnej diagnozy jest niezwykle problematyczne. Jeśli zauważysz u siebie którekolwiek z wymienionych w całym artykule symptomów, rozważ udanie się do specjalisty – w tym przypadku lekarza urologa.

Diagnostyka raka gruczołu krokowego, ale także innych schorzeń prostaty może przebiegać (i zazwyczaj tak właśnie jest) według poniższego schematu:

• Wywiad lekarski – na początku urolog zadaje podstawowe pytania o ogólny stan zdrowia, a następnie pyta o wszelkie objawy dotyczące układu moczowo-płciowego – niczego nie zatajaj, bo nawet z pozoru błaha dolegliwość może okazać się kluczowa przy stawianiu odpowiedniej diagnozy.
• Badanie per rectum – wykonywane palcem przez odbytnicę, pozwalające ocenić jej stan i wykryć wszelkie nieprawidłowości. Badaniu per rectum towarzyszy zwykle wewnętrzny (choć nie zawsze) okrzyk przerażenia, ale trwa ono bardzo krótko i jest praktycznie bezbolesne.
• Badanie stężenia PSA (swoistego antygenu sterczowego) w surowicy – jego podwyższony poziom nie musi oznaczać raka, gdyż podobne wartości uzyskamy przy innych chorobach prostaty, a także wskutek urazów mechanicznych podczas innych badań. Zaleca się, aby osoby między 40. a 50. rokiem życia wykonały to badanie przynajmniej raz, a te, które przekroczyły już magiczną pięćdziesiątkę – przynajmniej raz w roku.
• USG przezodbytnicze.
• Biopsja – podobnie jak w przypadku innych jednostek chorobowych z kategorii nowotworów, tak i tutaj pobiera się wycinek prostaty, aby zbadać go pod kątem występowania komórek rakowych (na dalszym etapie również oceny stopnia zaawansowania choroby i złośliwości).
• Rezonans magnetyczny prostaty – należy go wykonać, jeśli powyższe badania określą ryzyko wystąpienia nowotworu prostaty jako średnie lub wysokie.

Po zebraniu wszystkich potrzebnych informacji i przeprowadzeniu odpowiednich badań urolog podejmuje decyzję dotyczącą wyboru sposobu leczenia raka prostaty. Zależy ona od wielu czynników, takich jak: stopień rozległości i zaawansowania choroby, ocena ryzyka na podstawie stężenia swoistego antygenu sterczowego lub wieku danej osoby i jej prognozowanej długości życia.

Istnieją 3 główne metody leczenia raka prostaty:

• operacja prostaty – prostatektomia radykalna polega na chirurgicznym usunięciu gruczołu krokowego (może prowadzić do powstawania problemów z aktywnością seksualną lub do całkowitego jej uniemożliwienia, powikłaniem po operacji może być także nietrzymanie moczu);
• radioterapia;
• terapia hormonalna lub chemioterapia.

Seks a prostata

W przestrzeni naukowej od lat toczą się debaty dotyczące związku między częstotliwością ejakulacji w dorosłym życiu a obniżeniem ryzyka zachorowania na raka prostaty. Opisane w 2016 roku badanie kohortowe prowadzone od lat 90. XX wieku, w którym udział wzięło tysiące mężczyzn, pokazało, że przy 21 i więcej wytrysków na miesiąc ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego spada o około 20%. Wynik może nie zwala z nóg, ale na pewno jest się nad czym zastanowić podczas popołudniowego relaksu. :)

Przeczytaj też nasze artykuły o seksie: jak rozmawiać o seksie z partnerem_ką oraz Czy masturbacja jest zdrowa?.

Męski punkt G

Było już coś dla ciała, tak więc teraz, zanim opadnie kurtyna, pora na coś dla duszy (no dobra, to też będzie coś dla ciała :)). Mowa o męskim punkcie G, chociaż powinienem raczej napisać punkcie P (od prostaty, gdyż to ona jest tutaj sprawcą całego, jakże przyjemnego, zamieszania). Dostać się można do niego na 2 sposoby: wewnętrznie i zewnętrznie. Prostata znajduje się około 4 centymetrów wewnątrz odbytu, więc nie trzeba jej daleko szukać. Można również stymulować prostatę zewnętrznie w okolicy między jądrami a odbytem. Oba sposoby dostarczają niezapomnianych doznań.

Bawcie się, doświadczajcie, eksperymentujcie – byle nie ze swoim zdrowiem! Dbajcie o swoją prostatę, a ona już zadba o was – a jeśli tylko zauważycie niepokojące objawy, biegnijcie do lekarza!