Sprawdzone źródło

Nasze standardy sprawdzania źródeł

You KNOW to tylko rzetelne informacje oraz aktualne i wiarygodne źródła. Teksty oznaczone jako „SPRAWDZONE ŹRÓDŁO” zostały zweryfikowane przez ekspertkę_a – dzięki temu masz pewność, że czytasz najwyższej jakości treści.

You KNOW

Menstruacja – nie taka straszna, jak ją malują (byle nie na niebiesko!)

Aktualizacja: 6min.

Przyjeżdża raz w miesiącu. Ile to już lat… Za każdym razem na kilka dni przed jej przybyciem czuję się okropnie. Boli mnie głowa, jestem rozdrażniona. Jedyne, co poprawia mi nastrój, to czekolada i równie słodkie lenistwo pod kocem. W końcu się pojawia, a na widok tej czerwieni skręca mnie w brzuchu… Trochę pół żartem, pół serio zaczynam opowieść o menstruacji, używając jednego z jej najpopularniejszych zastępczych określeń. „Te dni”, „babskie sprawy” – nie mam nic przeciwko niewinnym żartom, ale prawda jest taka, że menstruacja to niezwykle ważny i naturalny proces, który świadczy o zdrowym rozwoju i dalszym funkcjonowaniu organizmu. Warto bliżej poznać „ciocię” – może okazać się, że nie jest tak infantylna i bezsensownie okrutna, jak się wydawało ;)

Zweryfikowane przez:

lek. Karolina Rasoul-Pelińska

Co to jest menstruacja?

Cykl miesiączkowy ma jeden, główny cel: przygotowanie organizmu do ewentualnej ciąży. W jego trakcie pogrubia się błona śluzowa macicy – endometrium obrasta w dodatkowe warstwy, aby stworzyć przyjazne środowisko, w którym mogłaby się rozwijać zapłodniona komórka jajowa. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, następuje reset, a cały proces rozpoczyna się od nowa. Organizm działa na najwyższych obrotach, choć nie zawsze „jak w zegarku” – utarło się, że standardowa długość cyklu to 28 dni, jednak jest to raczej informacja umowna. Niektóre źródła za akceptowalny przedział podają od 21 do 35 dni. Na długość cyklu wpływ mogą mieć najróżniejsze czynniki, między innymi: 

  • stres, duże napięcie emocjonalne,
  • infekcje (przeziębienia),
  • intensywny tryb życia,
  • nieregularny rytm dobowy,
  • niewłaściwa dieta,
  • zmiana klimatu,
  • zaburzenia hormonalne.

Prawdziwa burza hormonów, jaka zachodzi w tym czasie w organizmie, może znacząco wpłynąć na nasze samopoczucie, a nawet wygląd. Co rozpoczyna się kilka dni przed miesiączką i kojarzy nam się z niemocą, zmęczeniem, zdenerwowaniem i szczególnym apetytem na słodkości? Mowa oczywiście o zespole napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Najczęściej towarzyszą mu:

  • bóle podbrzusza, niekiedy też kręgosłupa (uśmierzyć je mogą ćwiczenia rozluźniające mięśnie miednicy – świetnie sprawdzi się relaksująca joga!),
  • rozdrażnienie,
  • wzmożony apetyt,
  • uczucie opuchnięcia, wywołane zatrzymywaniem wody w organizmie (mały tip: dodaj natkę pietruszki do ulubionego smoothie; poza tym zwolnij tempo – pozwól sobie na więcej relaksu niż zwykle!),
  • bóle głowy, mięśni i piersi (jeśli są nie do zniesienia, a domowe sposoby zawodzą, warto sięgnąć po farmaceutyki).

Pierwsza miesiączka, czyli menarche, to ukoronowanie okresu dojrzewania – w naszej szerokości geograficznej pojawia się najczęściej u osób w wieku 12 lub 13 lat. Nie bez kozery podkreślam położenie na mapie świata – ma ono duży wpływ na to, w jakim wieku przeważnie występuje menarche. Poprzedza ją szereg zmian zachodzących w organizmie – zarówno w wyglądzie (powiększają się piersi, zaokrąglają biodra), jak i w psychice (w trakcie okresu dojrzewania kształtuje się nasza osobowość, wzrasta świadomość ciągów przyczynowo-skutkowych i tym podobne). Pierwsza miesiączka stanowi więc punkt zwrotny dojrzewania i dorastania – do jej pojawienia się organizm musi spełnić jednak kilka warunków. Jednym z nich jest tzw. krytyczna masa ciała (BMI), czyli osiągnięcie odpowiedniego stosunku wagi do wzrostu. Cykl menstruacyjny reguluje się w ciągu pierwszych 5 lat od menarche.

Zatrzymanie cyklu miesiączkowego w wieku od 45 do 55 lat świadczy o rozpoczęciu etapu menopauzy, zwanego też klimakterium lub przekwitaniem. Oznacza on, że komórki jajowe nie są już produkowane, więc nie można zajść w ciążę. Menopauzie czasami towarzyszą takie objawy, jak uderzenia gorąca, stany lękowe i depresyjne wywołane przez zaburzenia hormonalne, trudności z zasypianiem czy przewlekłe zmęczenie.

Tajniki cyklu miesiączkowego

„Nie zaczepiaj jej, okres jej się zbliża”, „bez kija nie podchodź”, „a co ty taka przewrażliwiona, miesiączkę masz?” – no cóż, menstruacja nie ma zbyt dobrej reputacji. Trudno się dziwić – pierwsze, z czym kojarzy nam się okres, to widok krwi i bóle, często wyłączające nas z normalnego rytmu życia. 

Cykl dzieli się na 4 główne fazy – warto wiedzieć, co dzieje się w każdej z nich, aby jeszcze lepiej zrozumieć cały ten proces i obdarzyć swoje ciało należnym szacunkiem i opieką w tym czasie. Są to: menstruacja, faza folikularna, owulacja i faza lutealna.

Ilustracja cyklu menstruacyjnego

Menstruacja 

Pierwszy dzień krwawienia menstruacyjnego jest równocześnie pierwszym dniem nowego cyklu menstruacyjnego i początkiem fazy folikularnej. W czasie menstruacji macica oczyszcza się z nabudowanych warstw, co skutkuje wydalaniem płynu menstruacyjnego z dróg rodnych. Krew stanowi jedynie składnik tego płynu – poza nią zawiera on fragmenty błony śluzowej macicy i komórki nabłonka pochwy.

Długość krwawienia zależna jest od wielu czynników, jednak za prawidłowe uznaje się miesiączki trwające od 3 do 7 dni. Przyjmuje się, że podczas okresu następuje utrata 100 ml płynu menstruacyjnego, z czego od 30 do 50 ml krwi. Obfite miesiączki, w trakcie których oddaje się ponad 150 ml płynu miesiączkowego, mogą być uwarunkowane fizjologicznie lub świadczyć o nieprawidłowościach w cyklu.

Faza folikularna 

W trakcie fazy folikularnej w jajnikach pojawiają się pęcherzyki jajnikowe. Za stymulację ich rozwoju odpowiada hormon folikulotropowy (FSH), produkowany w przysadce mózgowej. Same pęcherzyki rozpoczynają zwiększoną produkcję estrogenu, który wzmaga pogrubianie się błony śluzowej macicy. Śluz jest obfity, lepki, rzadki i rozciągliwy, aby umożliwić plemnikom dostanie się do komórki jajowej. W końcówce fazy folikularnej, pod wpływem FSH, dochodzi do wykształcenia się dominującego pęcherzyka jajnikowego, zwanego pęcherzykiem Graafa.

Owulacja (jajeczkowanie)

W jej trakcie pod wpływem FSH i hormonu luteinizującego (LH) pęka pęcherzyk Graafa, a komórka jajowa się uwalnia. Następnie komórka przemieszcza się do jajowodu i jest gotowa do ewentualnego zapłodnienia, przy czym żyje tam około 1 dnia. Brak zapłodnienia skutkuje obumarciem jajeczka. Owulacja rozpoczyna drugą fazę cyklu i zwykle występuje około jego 14. dnia. Wymienione wcześniej czynniki wpływające na długość cyklu mogą zaburzyć również samą owulację i przesunąć termin jajeczkowania. U niektórych osób owulacji towarzyszy plamienie (trwające zazwyczaj do 2 dni), bóle podbrzusza (które mogą być spowodowane skurczami jajowodów) oraz podwyższona temperatura ciała.

Faza lutealna 

Przeważnie trwa 14 dni. W jej trakcie w jajniku wykształca się tzw. ciałko żółte. Organizm magazynuje składniki odżywcze, ze wzmożoną siłą produkowany jest progesteron. Jeśli nie doszło do zapłodnienia, spada poziom progesteronu, dochodzi do złuszczenia błony śluzowej macicy, wskutek czego pojawia się krwawienie z pochwy. Z drugiej strony, jeżeli dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zmienia się w ciążowe – niezwykle ważne dla podtrzymania ciąży w jej pierwszych tygodniach. Ciałko w tym okresie produkuje ten hormon do momentu, kiedy pałeczkę przejmie łożysko i samo zacznie wytwarzać progesteron.

Ilustracja faz cyklu menstruacyjnego

Menstruacja: prawdy i mity

Bez ściemy: jak to jest z tą miesiączką?

Wiemy już nieco więcej o biologicznych procesach, jakie zachodzą w organizmie podczas cyklu miesiączkowego. Mimo to menstruacja często wiąże się z masą wątpliwości, domysłów i pytań, na które zwykle nie odpowiadają naukowe dyskursy. Czas obalić mity, a potwierdzić fakty dotyczące menstruacji.

  • Brak miesiączki = ciąża? 

Niekoniecznie! Na zatrzymanie miesiączki wpływ może mieć wiele czynników. Stresująca praca, przeziębienie (osłabienie organizmu), nieregularny rytm snu – to tylko niektóre z nich. Przeczytaj nasz artykuł o zaburzeniach miesiączki.

To prawda. Nieregularne miesiączki często są kontrolowane przez ginekologów za pomocą leków hormonalnych. Leki antykoncepcyjne mogą powodować zmniejszenie obfitego krwawienia oraz niwelują pozostałe dolegliwości związane z menstruacją.

  • Obfite krwawienie menstruacyjne może prowadzić do anemii?

Ponownie: to prawda! Jeśli Twoje krwawienie jest bardziej obfite niż zwykle, trwa dłużej niż 7 dni, a dodatkowo skóra staje się bledsza i bardziej sucha, a Ty – zmęczona_y i bez energii, może świadczyć to o anemii i poważnych niedoborach. 

Fałsz. Otóż może dojść do ciąży w czasie okresu! Cykl menstruacyjny bywa krótszy – czasem trwa od 20 do 22 dni. Wówczas owulacja następuje w ostatnich dniach krwawienia. Ryzyko wzrasta, jeżeli cykle są krótkie, ale samo krwawienie menstruacyjne trwa długo.

  • W trakcie cyklu może nie dojść do jednej z jego faz: owulacji?

Prawda. U niektórych osób zdarzają się bezowulacyjne cykle menstruacyjne. Pęcherzyk Graafa nie pęka, więc nie uwalnia komórki jajowej. Mimo to brak owulacji często nie wyklucza regularnej miesiączki i jest dostrzegany dopiero wtedy, gdy dana osoba stara się zajść w ciążę. Bezowulacyjne cykle mogą świadczyć o zaburzeniach gospodarki hormonalnej i chorobach narządów płciowych, dlatego powinny być monitorowane lekarza i poddane odpowiedniej farmakoterapii.

  • W czasie menstruacji należy powstrzymać się od aktywności fizycznej?

To oczywiście fałsz. Jeżeli nie towarzyszą Ci uciążliwe objawy i ból, nie ma przeciwwskazań do lekkich ćwiczeń rozciągających. Oczywiście, to nie najlepszy czas na bicie rekordów ;) Umiarkowany ruch może jednak złagodzić bolesne skurcze macicy i poprawić samopoczucie.

Może zainteresuje Cię artykuł o synchronii menstruacyjnej?

Zaburzenia cyklu menstruacyjnego – kiedy zgłosić się do lekarza?

Nawet u w pełni zdrowej osoby wskutek różnych incydentalnych zaburzeń hormonalnych lub nadmiernego stresu cykl menstruacyjny może się rozregulować. Warto jednak skrupulatnie obserwować każde kolejne miesiączki, aby w porę „wyłapać” wszelkie niepokojące sygnały i prędko zdiagnozować patologie cyklu menstruacyjnego.

Należy umówić się na wizytę u ginekologa, jeśli:

  • Krwawienia są nieregularne i nie pojawiają się w każdym kolejnym miesiącu.
  • Niepokoją Cię dolegliwości bólowe towarzyszące menstruacji. Dzielą się one na 2 grupy: ból pierwotny i wtórny. Pierwszy jest związany z wahaniami hormonów i dotyczy krwawień w pierwszych latach menstruacji. Ból wtórny wywołują zaś konkretne czynniki, związane z dysfunkcjami narządów rodnych lub stanami zapalnymi.
  • Miesiączka jest albo bardziej obfita, albo bardziej skąpa niż zwykle.

Wszelkie niepokojące objawy dobrze jest skonsultować z lekarzem. W trakcie menstruacji w ciele zachodzi wiele zmian i skomplikowanych procesów, nic więc dziwnego, że niektóre objawy mogą być mylące. Przeczytaj też nasz artykuł o biegunce podczas okresu.

Miesiączka jest okej!

To jeszcze raz dla ostatnich rzędów: grunt to harmonia i zrozumienie. Miesiączka nie powinna nas przerażać. Niewłaściwe jest także zamiatanie tego tematu pod dywan razem ze wszystkimi jej „urokami”. A już na pewno niewłaściwe jest umniejszanie jej roli! Więc następnym razem, kiedy padnie komentarz w stylu „Masz okres? Zdenerwowana jesteś!”, przypomnij sobie ten tekst i poklep się po ramieniu. Dobra robota :)

  • Antykoncepcja to nie jedyna zaleta pigułek, https://pulsmedycyny.pl/antykoncepcja-to-nie-jedyna-zaleta-pigulek-940764 [dostęp z dn. 10.03.2021].
  • S. Bowsza, Zaburzenia miesiączkowania – przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń miesiączkowania, https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/zaburzenia-miesiaczkowania-przyczyny-objawy-i-leczenie-zaburzen-miesiaczkowania,6235,n,192 [dostęp z dn. 10.03.2021].
  • Cykl bezowulacyjny, kons. P. Żmuda-Trzebiatowski, https://www.medonet.pl/zdrowie,cykl-bezowulacyjny---przyczyny--objawy--leczenie,artykul,1730275.html [dostęp z dn. 11.03.2021].
  • J. Dyjecińska, Zaburzenia miesiączkowania, kons. J. Tulimowski, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-kobiece/zaburzenia-miesiaczkowania-aa-pJfV-Zf1K-aDQ3.html [dostęp z dn. 12.03.2021].
  • Faza lutealna w organizmie kobiety, kons. A. Witkowska, https://www.medonet.pl/zdrowie,faza-lutealna---czym-jest-,artykul,1726418.html [dostęp z dn. 12.03.2021].
  • I. Lewandowska, Miesiączka: prawdy i mity o menstruacji, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-kobiece/miesiaczka-prawdy-i-mity-o-menstruacji-aa-XQQa-qYfJ-KHjo.html [dostęp z dn. 10.03.2021].
  • Menopauza, kons. P. Żmuda-Trzebiatowski, https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-endokrynologiczne,menopauza--klimakterium----pierwsze-objawy--w-jakim-wieku-,artykul,1721190.html [dostęp z dn. 11.03.2021].
  • Owulacja, kons. B. Wańczyk-Dręczewska, https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,owulacja--jajeczkowanie----objawy--co-to-jest-owulacja-,artykul,1721473.html [dostęp z dn. 12.03.2021].
  • M. Pawlak, Faza folikularna – hormony, błona śluzowa, rozwój pęcherzyka, kons. A. Witkowska, https://www.medonet.pl/zdrowie,faza-folikularna---hormony--blona-sluzowa--rozwoj-pecherzyka,artykul,1732498.html [dostęp z dn. 10.02.2021].
  • K. Pawlikowska-Łagód, Cykl miesiączkowy – długość, fazy, zaburzenia cyklu, kons. B. Wańczyk-Dręczewska, https://www.medonet.pl/zdrowie,cykl-miesiaczkowy---dlugosc--fazy--zaburzenia-cyklu,artykul,1721973.html [dostęp z dn. 11.03.2021].
  • J.J. Pietrzyk, K. Bieganowska, Wybrane zagadnienia z pediatrii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, t. 4: Choroby układu wydzielania wewnętrznego, choroby i wady serca, Kraków 2005, s. 75.
  • P. Szczerkowska, Ciąża a okres – czy podczas okresu można zajść w ciążę?, https://dimedic.eu/pl/wiedza/ciaza-a-okres-czy-w-czasie-okresu-mozna-zajsc-w-ciaze [dostęp z dn. 12.03.2021].
  • O. Tomaszewska, Faza folikularna – kiedy, co to jest, fsh, progesteron, https://dimedic.eu/pl/wiedza/faza-folikularna-kiedy-co-to-jest-fsh-progesteron [dostęp z dn. 11.03.2021].
  • Pokaż Ukryj źródła źródeł

    Data dodania: 07/08/2022

    Data aktualizacji: 16/08/2022

    Autor_ka:

    Mika Olchowik

    Weryfikacja merytoryczna:

    Karolina Rasoul-Pelińska

    Ginekolożka

    Bestsellery

    Oto nasze bestsellery, które pokochały już tysiące klientek_ów. Wypróbuj pielęgnujący olejek intymny albo naturalny żel intymny na bazie wody dla superpoślizgu. Buszuj i zakochuj się!

    Zobacz produkty
    • Kuracja złuszczająca do twarzy i ciała

      Kuracja złuszczająca do twarzy i ciała

      Formuła na krostki, efekty nawet po 1 dniu!

      OD 67,99 ZŁ
      OD 67,99 ZŁ
      Bestseller
    • Serum na wrastające włoski

      Serum na wrastające włoski

      Ulga od wrastających włosków w formie roll-on

      OD 58,65 ZŁ
      OD 58,65 ZŁ
      Bestseller
      Dermo
    • Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

      Zestaw do golenia: krem, peeling i olejek intymny

      3 kroki do gładkiej i odżywionej skóry

      OD 124,95 ZŁ
      OD 124,95 ZŁ
      Bestseller
      Taniej w zestawie
    • Delikatny dezodorant pod pachy i biust

      Delikatny dezodorant pod pachy i biust

      Dla wrażliwej skóry, 0% alkoholu, aluminium i sody oczyszczonej

      OD 38,24 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 38,24 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
    • Olejek intymny

      Olejek intymny

      Koi podrażnienia, zapobiega krostkom (polecany przez @pani_fizjotrener)

      OD 42,49 ZŁ
      OD 42,49 ZŁ
      Bestseller
      TERAZ -30%
    • Regenerujące serum na podrażnienia

      Regenerujące serum na podrażnienia

      Kojąca ulga po goleniu (i nie tylko) w formie roll-on

      OD 58,65 ZŁ
      OD 58,65 ZŁ
      Bestseller
      Dermo
    • Olejek do ust z efektem glow

      Olejek do ust z efektem glow

      Nieklejąca formuła o zapachu toffi

      OD 21,24 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 21,24 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
    • Podpaski nowej generacji

      Podpaski nowej generacji

      100% bawełny organicznej, w wersji na dzień lub na noc

      OD 16,14 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 16,14 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
    • Płyn do higieny intymnej

      Płyn do higieny intymnej

      Skutecznie myje, koi i reguluje poziom pH

      OD 18,69 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 18,69 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
      pielęgnacja intymna
    • Chusteczki do higieny intymnej

      Chusteczki do higieny intymnej

      Delikatne, spłukiwalne, z kojącym pantenolem

      OD 11,39 ZŁ
      OD 11,39 ZŁ
      Bestseller
      pielęgnacja intymna
    • Krem do golenia

      Krem do golenia

      Łagodzi podrażnienia, daje superpoślizg

      OD 41,65 ZŁ
      OD 41,65 ZŁ
      Bestseller
    • Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

      Zestaw: żel myjący i krem do twarzy

      Delikatne oczyszczenie i bogate nawilżenie

      OD 127,49 ZŁ
      OD 127,49 ZŁ
      Bestseller
      Taniej w zestawie
    • Tampony

      Tampony

      100% bawełny organicznej w wersji mini, regular lub super

      OD 16,99 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 16,99 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
    • Żel intymny

      Żel intymny

      Bogate nawilżenie, większa frajda z seksu (polecany przez @pani_fizjotrener)

      OD 33,99 ZŁ
      OD 33,99 ZŁ
      Bestseller
      nowa formuła
    • Peeling do okolic intymnych

      Peeling do okolic intymnych

      Powiedz „pa, pa” czerwonym krostkom

      OD 50,15 ZŁ
      OD 50,15 ZŁ
      Bestseller
    • Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

      Zestaw: krem do golenia i peeling do okolic intymnych

      Wegańskie formuły na wrastające włoski, podrażnienia i krostki

      OD 82,62 ZŁ
      OD 82,62 ZŁ
      Bestseller
      Taniej w zestawie
    • Nabłyszczający olejek do ust w wersji limitowanej

      Nabłyszczający olejek do ust w wersji limitowanej

      Blask w 4 słodkich wariantach zapachowych

      OD 21,24 ZŁ
      OD 21,24 ZŁ
      Bestseller
      NOWOŚĆ
    • Ochronny olejek do ust SPF 50

      Ochronny olejek do ust SPF 50

      Nabłyszczenie i ochrona Twoich ust

      OD 25,49 ZŁ
      OD 25,49 ZŁ
      Bestseller
    • Kojące serum do twarzy z witaminą C

      Kojące serum do twarzy z witaminą C

      Odżywia, wygładza i wyrównuje koloryt

      OD 67,99 ZŁ 0,00 ZŁ
      OD 67,99 ZŁ 0,00 ZŁ
      Bestseller
      TERAZ -20%
    • Ochronny płyn do higieny intymnej

      Ochronny płyn do higieny intymnej

      Ulga w nawracających infekcjach intymnych

      OD 25,49 ZŁ
      OD 25,49 ZŁ
      Bestseller
    • Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

      Zestaw: kuracja złuszczająca i serum

      Redukuje krostki i koi cerę

      OD 161,49 ZŁ
      OD 161,49 ZŁ
      Bestseller
      Taniej w zestawie
    • Zestaw: 4 kroki w pielęgnacji cery

      Zestaw: 4 kroki w pielęgnacji cery

      Dla czystej, nawilżonej, ukojonej skóry bez krostek

      OD 271,99 ZŁ
      OD 271,99 ZŁ
      Bestseller
      Bezpieczny w ciąży
      Taniej w zestawie
    • Nawilżający żel do mycia twarzy i okolic oczu

      Nawilżający żel do mycia twarzy i okolic oczu

      Delikatny, oczyszcza bez uczucia ściągnięcia

      OD 42,49 ZŁ
      OD 42,49 ZŁ
      Bestseller
    • Wkładki higieniczne

      Wkładki higieniczne

      100% bawełny organicznej, 20 lub 40 szt. w opakowaniu

      OD 15,72 ZŁ
      OD 15,72 ZŁ
      Bestseller
    • Zestaw: olejek intymny i żel intymny

      Zestaw: olejek intymny i żel intymny

      Absolutne hity, łagodzą suchość, krostki, podrażnienia

      OD 67,99 ZŁ
      OD 67,99 ZŁ
      Bestseller
      Taniej w zestawie
    Zobacz produkty